ایزوترتینوین از مشتقات ویتامین A است که به صورت طبیعی با میزان خیلی کم در بدن انسان وجود دارد و داروئی برای درمان آکنه است. آكوتان (ایزوترتینوئین) برای درمان آكنه شدید یا آکنه‌های خفیف تا متوسطی که به سایر داروهای موضعی یا آنتی‌بیوتیک‌ها پاسخ نمی‌دهند، تجویز می‌شود. روآکوتان موثرترین داروی در دسترس جهت درمان آکنه التهابی و کیستیک می‌باشد که طی ۳۰ سال گذشته، انقلابی در درمان آکنه شدید ایجاد نموده است. این دارو تمام عوامل اصلی دخیل در ایجاد آکنه را تحت تاثیر قرار داده و به شکل چشمگیری سبب کنترل آکنه و دوره‌های طولانی مدت بهبود می‌شود. دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو به توضیحات بیشتری در مورد عوارض این دارو می‌پردازد.
شکل 1 قرص راکوتان
موارد استفاده از روآکوتان
موارد انتخابی برای شروع روآکوتان موارد زیر می‌باشند:
- بیماران دچار آکنه‌های شدید، به خصوص انواع کیستیک آن
- آکنه‌هایی که باعث ایجاد اسکار می‌شوند.
- چرب بودن بیش از حد پوست
- آکنه التهابی متوسط که به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهد.
- انواع غیرمعمول یا بدفرم آکنه که در فرد ایجاد افسردگی می‌نماید.
شکل 2 موارد استفاده از راکوتان
راکوتان چگونه اثر می‌کند؟
روآکوتان تمام عوامل اصلی دخیل در ایجاد آکنه را تحت تاثیر قرار می‌دهد و تشکیل چربی توسط غدد سباسه، باکتری‌های پوست و نیز میزان التهاب را کاهش می‌دهد.
این دارو از طریق کاهش چربی پوست (وادار کردن غدد چربی پوست به کم کردن تولید چربی) باعث کم شدن آکنه در پوست می‌شود.
شکل 3 مکانیسم اثر راکوتان
عوارض جانبی راکوتان چیست؟
هر دارویی دارای یک سری فواید و یک سری عوارض نامطلوب است. رواکوتان نیز از این قاعده مستثنی نیست و علی‌‌رغم تاثیر قابل ملاحظه دارو بر آكنه، عوارض متعددی از این دارو گزارش شده است. لذا توصیه می‌شود، این دارو حتما زیر نظر پزشک متخصص تجویز و مصرف گردد. هر بیمار کاندید مصرف روآکوتان، باید کاملا در مورد عوارض احتمالی آن مطلع گردد. بیشتر عوارض، وابسته به دوز هستند. البته تمام عوارض در یک فرد دیده نمی‌شود، ولی احتمال وقوع هر یک وجود دارد.
عوارض خفیف راکوتان
شایع‌ترین عوارض روآکوتان، عوارض خفیف‌تر آن هستند. این عوارض عموما ملایم و زودگذر هستند. اکثر آن‌ها پس از اتمام دوره درمان رفع می‌شوند. این عوارض شامل موارد زیر می‌شود:
- خشکی پوست به ویژه ناحیه صورت و لب‌ها که ممکن است با خارش و پوسته‌ریزی مختصر همراه باشد.
- قرمزی و خشکی پوست و خشکی گلو که می‌تواند منجر به خشونت صدا گردد.
- خشکی غشا مخاطی داخل بینی که گاهی با خونریزی توام است.
- خشکی و تحریک‌پذیری چشم‌ها که ممکن است در آن دسته از بیماران که از لنز تماسی استفاده می‌نمایند، مشکل ایجاد کند.
- دردهای عضلانی و کمردرد که در این صورت باید از ورزش‌های شدید اجتناب شود.
- افزایش موقت ریزش مو و غیره.
در ادامه این مقاله شما را با یک سری عوارض آشنا خواهیم کرد که به ندرت اتفاق می‌افتند اما خیلی جدی و خطرناک می‌باشد که در صورت بروز هر یک از نشانه‌های زیر باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
عوارض جدی‌تر راکوتان
- سر درد، خستگی، خواب آلودگی، تهوع و استفراغ، تعریق، تغییرات سیکل قاعدگی، تغییرات بینایی، کاهش شنوایی، اختلال تمرکز، کاهش اشتها و وزن، کم‌خونی، تشنج، خشکی مفاصل و عضلات، افزایش پیگمانتاسیون پوست، التهاب ملتحمه، دیستروفی ناخن، حساسیت به نور، دفع خون یا پروتئین در ادرار، التهاب عروقی، عفونت‌های سیستمیک یا موضعی (نظیر عفونت بافت احاطه‌کننده بستر ناخن)، تغییرات سطح گلوکز خون (به ویژه در بیماران دیابتی)، افزایش سطح اسید‌اوریک خون که می‌تواند در مقادیر بالا عملکرد کلیه را مختل نموده یا در افراد مبتلا به نقرس سبب بروز حمله جدید شود، کاهش سلول‌های خونی، که تسهیل کبودشدگی و خونریزی و نیز افزایش استعداد ابتلا به عفونت را به دنبال دارد.
- اثرات سمی روی کبد: عملکرد کبد باید قبل و نیز یک ماه بعد از شروع درمان، توسط تست‌های کبدی چک شده و سپس هر ۳ ماه یک بار تکرار گردد. مواردی از هپاتیت بالینی و نیز افزایش خفیف تا متوسط آنزیم‌های کبدی در تقریبا ۱۵% از افرادی که تحت درمان با روآکوتان هستند، دیده می‌شود. گاهی اوقات حین ادامه مصرف دارو یا با کاهش دوز آن، سطح این آنزیم‌ها به حد نرمال برمی‌گردد. چنانچه سطح آنزیم‌های کبدی به حد نرمال برنگشته یا شک به بروز هپاتیت وجود داشته باشد، باید دارو را قطع و به بررسی علت آن پرداخت.
- مشکلات خلقی و روانی: روآکوتان می‌تواند منجر به بروز افسردگی، سایکوز و به صورت نادر تفکر خودکشی یا مبادرت به خودکشی شود. مکانیسم این وقایع هنوز شناخته نشده است. اضطراب، پرخاشگری، خشونت و تغییر حالات روحی نیز از عوارض این دارو است. چنانچه این علایم حین روآکوتان‌تراپی آشکار شوند، تنها قطع دارو کافی نیست و باید ارزیابی بیشتری صورت گیرد.
- افزایش خوش‌خیم فشار داخل جمجمه: مصرف روآکوتان با افزایش فشار داخل جمجمه همراه بوده است. نشانه‌های اولیه آن سردرد، تهوع، استفراغ و اختلال بینایی هستند. بیمارانی که دچار این علایم می‌شوند، باید از لحاظ تورم دیسک بینائی معاینه و در صورت مثبت بودن نتیجه، روآکوتان سریعا قطع و به نورولوژیست ارجاع داده شوند.
- کدورت قرنیه: در صورت بروز هر گونه مشکل بینایی در زمان مصرف این دارو باید مصرف آن را قطع کرده و حتما معاینه چشمی صورت گیرد. موارد مشاهده شده از کدورت قرنیه، اکثرا در پیگیری ۶ تا ۷ هفته بعد از قطع روآکوتان برطرف شده بودند.
- متابولیسم چربی‌ها: قبل از شروع مصرف روآکوتان و بعد از آن با فواصل معین باید میزان چربی‌های خون را اندازه‌گیری نمود. برخی از بیماران دریافت‌کننده روآکوتان افزایش تری‌گلیسرید، کاهش HDL و افزایش سطح کلسترول خون را تجربه می‌کنند. این تاثیرات بر تری‌گلیسرید، HDL و کلسترول به دنبال قطع روآکوتان قابل برگشت هستند. معمولا تغییرات چربی خون با مصرف روآکوتان، ظرف ۴ هفته رخ می‌دهد. بیماران دیابتی، الکلی و دارای زمینه خانوادگی مثبت، بیشتر مستعد افزایش تری‌گلیسرید هستند. تری‌گلیسرید بیش از 800 میلی‌گرم، درصد ریسک ابتلا به پانکراتیت را هم بالا می برد.
- دیابت: در بیماران دیابتی، تعیین مکرر قند خون در دوران استفاده از روآکوتان توصیه می‌شود. همچنین موارد جدید از بروز دیابت در زمان مصرف روآکوتان گزارش شده است.
- کاهش دید شبانه: با توجه به این که وقوع این امر ناگهانی است، بیماران باید نسبت به این عارضه بالقوه آگاه شده و برای رانندگی یا کار با ماشین‌آلات در طی شب احتیاطات لازم را به عمل آورند.
- هیپراستوزیس: به دنبال مصرف مقادیر بالای روآکوتان، به خصوص برای درمان مواردی غیر از آکنه، مواردی از افزایش بافت استخوانی ملاحظه شده است. رادیوگرافی‌های کنترل که در مطالعات آینده‌نگر از بیماران درمان شده با روآکوتان به عمل آمده، نمونه‌هایی از هیپراستوزیس استخوانی را نشان داده است.
- بیماری التهابی روده: این عارضه بیشتر در بیماران دارای سابقه ناراحتی‌های روده‌ای مشـاهده می‌شـود. در کلـیه بیمارانی کـه درد شکـمی، خونریزی از مقعد یا اسهال شدید را تجربه می‌کنند، مصرف روآکوتان باید قطع شود.
- نقایص مادرزادی: نقایص مادرزادی از جدی‌ترین عوارض جانبی راکوتان است. مصرف ایزوترتینوئین در دوران بارداری همچنین ممکن است منجر به سقط جنین، زایمان زودرس و مرگ نوزاد شود. این نقایص مادرزادی شامل مواردی از گوش، چشم و سایر ناهنجاری‌های مربوط به صورت گرفته تا رشد غیرطبیعی جمجمه است. زنان دارای توانایی باروری قبل از تجویز ایزوترتینوئین به دلیل خطرات دارو باید از عدم بارداری خود اطمینان حاصل کنند. از سال 1985برچسب ایزوترتینوئین حاوی یک جعبه سیاه است که جزئیات خطر بسیار زیاد نقص شدید هنگام تولد را نشان می‌دهد. حدود نیمی از کاربران راکوتان زنان در سنین باروری هستند. این امر نگران‌های قابل توجهی ایجاد می‌کند. از سال 1982 تا 2006 بیش از 2000 مصرف‌کننده ایزوترتینوئین باردار شده‌اند. این حاملگی‌ها منجر به سقط‌های خودبه‌خودی یا انتخابی زیادی شده است. زنانی که در حال مصرف ایزوترتینینوئین هستند و احتمال باروری دارند، باید برای آزمایش بارداری ماهانه آزمایش خون انجام دهند.
شکل 4 عوارض راکوتان بر روی جنین
نکاتی در خصوص مصرف رواكوتان
با توجه به شباهت ساختمانی روآکوتان به ویتامین A، بیماران باید از مصرف مقادیر بالای مکمل حاوی ویتامین A اجتناب کنند تا از بروز اثرات سمی آن جلوگیری به عمل آید. تجویز روآکوتان تنها باید توسط تشخیص و توصیه پزشک متخصص و معتبر پوست انجام گیرد. باید به بیماران یادآور شد که گاهی ضایعات پوستی در حین درمان با روآکوتان، به خصوص در دوره اولیه، بدتر می‌شوند که این حالت گذرا است. توصیه شده است که بیماران در طی درمان و یک ماه بعد از قطع این دارو، از اهدا خون خودداری کنند. عوارض جانبی این دارو نباید شما را نگران کند، ممکن است هیچ کدام از این عوارض در شما مشاهده نشود.
جلوگیری از عوارض رواكوتان
- برای خشکی پوست و لب باید از روغن‌ها و مرطوب‌کننده استفاده نمایید و سعی کنید مدت زمان دوش گرفتن یا حمام را کاهش دهید.
- در طول روز استفاده از ضدآفتاب (SPF15 به بالا) فراموش نشود. در طول دوره درمان آفتاب نگیرید و از روش های برنز کردن پرهیز نمایید.
- برای درمان سوزش و خشکی چشم، اشک مصنوعی تنها راه حل می‌باشد.
- برای خشکی گلو آدامس بدون قند بجوید.
موارد منع مصرف رواكوتان
- خانم‌های باردار یا شیرده
- واکنش آلرژیک به قرص راکوتان یا داروهای دیگر
- دارای اختلال گوارشی عدم تحمل فروکتوز
- مبتلایان به افسردگی شدید
- مبتلایان به بیماری‌های کبدی، کلیوی و دیابت
- در صورت داشتن کلسترول یا چربی خون بالا
شکل 5 موارد منع مصرف راکوتان
چه داروهایی در حین مصرف کپسول ایزوترتینوئین نباید مصرف کرد؟
- از قرص‌های تقویتی که حاوی ترکیبات ویتامین A هستند همزمان با کپسول راکوتان استفاده نشود.
- از مصرف همزمان آنتی‌بیوتیک‌های گروه تتراسایکلین، داکسی سایکلین و مینوسیکلین با راکوتان خودداری شوند.
- استفاده از داروهای موضعی ضدجوش در حین مصرف کپسول راکوتان ممکن است باعث تحریک و التهاب پوستی شود.
- حتما اگر داروی دیگری همزمان با مصرف راکوتان مصرف می‌کنید پزشک خود را مطلع کنید.
- برای شروع مصرف روآکوتان عجله نکنید.
دکتر مریم ملکی اضافه می‌کند، پیش از آغاز استفاده کلیه مزایا و معایب آن را سنجیده و کاملا از پروسه‌ای که قصد شروع آن را دارید آگاه باشید. فراموش نشود که روآکوتان یک داروی بسیار مهم با دستورالعمل خاص مصرف است، نه یک عامل زیبایی که به راحتی در دسترس همگان قرار گیرد. به هیچ عنوان این دارو را بدون نظارت متخصص پوست شروع نکنید.
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری عکس دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
- تلفن :03136662224
تعداد بازدید از این مطلب: 271028
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
تلفن :03136662224
۰ دیدگاه