بیماری پسوریازیس چیست ؟

پسوریازیس (Psoriasis)، که نام‌های دیگر آن صدفک یا داءالصَدَف می‌باشد، بیماری پوستی مزمنی است که پلاک‌های قرمز پوسته‌ریز خارش‌دار در پوست سر و آرنج و ساعد و زانو و ساق و سایر بخش‌های بدن ایجاد می‌کند. این بیماری ممکن است باعث ایجاد شوره‌های نقره‌ای‌رنگ پولک‌مانند شود و لزوماً خارش دار نیست. پسوریازیس اشکال گوناگون با شدت‌های متفاوت داشته و مسری هم نمی‌باشد. مشخصه این دوره‌های مکرر فروکش و عود بیماری است. پسوریازیس در اواخر کودکی یا اوایل بزرگسالی شروع شده و اغلب در سراسر عمر تداوم می‌یابد. در زیر دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو به شرح کامل این بیماری می‌پردازد.

بیماری پسوریازیس

پسوریازیس چگونه ایجاد می‌شود؟

امروزه مشخص شده است که پسوریازیس یک بیماری مرتبط با سیستم ایمنی بدن است. در طی این بیماری سیستم ایمنی با ارسال سیگنال‌های معیوب موجب تسریع رشد سلول‌های پوست می‌شود. در واقع در حالت عادی سلول‌های پوست بطور دائم از لایه‌های زیرین به طرف سطح حرکت کرده، در آن‌جا هسته‌های خود را از دست داده و بصورت پوسته‌های مرده از بدن دفع می‌شوند. این روند بطور معمول حدود یک ماه به طول می‌انجامد، اما در جریان پسوریازیس، چرخه حیات سلول‌های پوست بر اثر همان اشکالات سیستم ایمنی، سرعت یافته، در نتیجه چندین لایه سلول مرده در سطح پوست تجمع پیدا می‌کنند که همان پوسته‌های پسوریازیس را تشکیل می‌دهند. در حقیقت در عارضه پسوریازیس، بلوغ زودرس سلول‌ها سرعت می‌گیرد و فقط سه الی چهار روز طول می‌کشد. از آنجا که لایه زیرین سلول‌های پوستی زودتر از حالت طبیعی، تقسیم می‌شوند، سلول‌های مرده در پوسته‌های ضخیم‌تر روی خارجی‌ترین لایه پوست جمع می‌شوند.

میزان شیوع پسوریازیس در جامعه چقدر است؟

بیماران اغلب تمایل دارند که بدانند آیا افراد دیگری نیز با بیماری مشابه آن‌ها در جامعه وجود دارند یا خیر؟ پسوریازیس از جمله بیماری‌های شایع پوست است، طوری که تخمین زده می‌شود یک درصد تا ۴ درصد از مردم جهان به این بیماری مبتلا باشند، بنابراین اگر شما از پسوریازیس رنج می‌برید، باید بدانید دست کم ۷۰ تا ۱۵۰ میلیون نفر دیگر در دنیا با شما در این درد شریک هستند!

البته شیوع پسوریازیس نیز همانند بسیاری از بیماری‌های دیگر در نواحی مختلف دنیا متفاوت است و به نظر می‌رسد بخصوص در کشورهای اسکاندیناوی بیشترین شیوع را داشته تا ۱۰ درصد از جمیعت این نواحی ممکن است به پسوریازیس مبتلا باشند، در حالی که بر عکس در میان اسکیموها، ژاپنی ها و غرب آفریقا پسوریازیس بیماری نادری محسوب می‌شود.

اگرچه آمار دقیقی در مورد شیوع بیماری در مملکت ما وجود ندارد، اما باید گفت پسوریازیس در ایران نیز جزو بیماری‌های شایع پوستی بوده، به نظر می‌رسد در شمال ایران حتی از شیوع بالاتری نیز برخوردار باشد.

پسوریازیس در چه سنی ایجاد می‌شود؟

پسوریازیس اغلب در سنین جوانی شروع می‌شود، اما می‌تواند در هر سنی از دوران نوزادی تا سنین کهولت شروع شود. هم زنان و هم مردان تقریباً به یک نسبت به این بیماری مبتلا می‌شوند.

بیماری از کجا می‌آید؟ و چه عواملی در بروز آن دخیل هستند؟

این سوال اغلب از اولین سوالاتی است که بیمار مبتلا به پسوریازیس یا همراهان وی از پزشک خود می‌پرسند. پاسخ به این سوال گرچه چندان ساده نیست اما به طور اختصار می‌توان گفت که عوامل متعددی در ایجاد بیماری پسوریازیس موثرند و به اصطلاح این بیماری یک بیماری چندعاملی یا مولتی فاکتوریال است. از میان این عوامل بدون شک وراثت نقش اساسی دارد. بررسی‌های متعدد ژنتیکی نقش ارث را ثابت کرده است، هرچند تنها در ۳/۱ موارد، سابقه وجود بیماری در سایر اعضای خانواده دیده می‌شود. این مسئله نشان دهنده آن است که عوامل دیگری غیر از وراثت نیز در پدید آمدن این بیماری دخیل هستند که از مهمترین این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد‌؛

۱- عوامل روحی: بی‌شک استرس‌های مختلف روحی و هیجانی در بروز یا تشدید بیماری پسوریازیس موثرند و در بسیاری از موارد خود بیمار به رابطه این استرس‌ها با بیماری خویش پی می‌برد.

۲- عفونت‌ها: در مورد ارتباط عفونت‌ها با پسوریازیس اتفاق نظر وجود ندارد. شاید تنها رابطه ثابت شده بین اشکال قطرهای پسوریازیس و عفونت‌های حاد استرپتوکوکی باشد.

۳- صدمات فیزیکی: علاوه بر استرس‌های روحی، صدمات فیزیکی به پوست نیز می‌تواند باعث ایجاد شدن پسوریازیس در محل ورود آسیب شود. بطور شایع خود بیمار نیز این تجربه را پیدا می‌کند که درست در محل خراشیدگی پوست یا محل برش جراحی، ضایعات پسوریازیس ایجاد می‌شوند. روی همین اساس است که به بیمار مبتلا به پسوریازیس توصیه می‌شود که از کندن پوسته‌ها و خراشیدن پوست خود پرهیز کند، چراکه این عمل می‌تواند باعث تشدید بیماری وی شود.

۴ – داروها: بسیاری از داروهایی که بیمار مصرف می‌کند می‌تواند باعث ایجاد یا شعله‌ور شدن پسوریازیس شود. از مهمترین این داروها می‌توان به ترکیبات لیتیوم، داروهای مسدود کننده بتا مثل پروپرانولول و اتنولول، داروهای ضدمالاریا مثل کلروکین، و ترکیبات ید اشاره کرد.

۵ – عوامل هورمونی و متابولیک: پسوریازیس اغلب با عوامل هورمونی نیز در ارتباط است. برای مثال بطور معمول در جریان حاملگی، پسوریازیس تخفیف یافته و برعکس پس از حاملگی و در جریان شیردهی تشدید می‌شود. همچنین کمی کلسیم خون نیز می‌تواند باعث تشدید پسوریازیس شود.

۶- نور آفتاب: اکثر بیماران اذعان میدارند که بیماری ایشان در زمستان بدتر می‌شود. شواهد گوناگون دیگر نیزحاکی از آن است که نور آفتاب باعث بهبودی پسوریازیس می‌شود. با این وجود هستند بیمارانی که نور آفتاب باعث شعله‌ور شدن بیماریشان می‌شود. روی همین اصل توصیه می‌شود که بیمار مبتلا به پسوریازیس از نور شدید آفتاب پرهیز کند.

 شدت بروز بیماری

شدت بروز پسوریازیس در 60 درصد بیماران خفیف، در 30 درصد متوسط ​​و در 10 درصد شدید طبقه بندی می شود.

آیا بیماری پسوریازیس مسری است؟

با توجه به عوامل بر شمرده شده در مورد منشأ بیماری، مشخص می شود که پاسخ این پرسش به روشنی منفی است و بیمار و همراهان وی نباید کوچکترین نگرانی از این بابت داشته باشند. بنابراین، اگر هم بیماری در شخص دیگری از اعضای خانواده ایجاد شده است نه به علت سرایت از فرد مبتلا، بلکه اغلب به خاطر زمینه‌های ژنتیکی مشترک است. همینطور اگر بیماری در یک فرد رو به گسترش است، نه به علت سرایت از کانونی به کانون دیگر، بلکه به خاطر سیر بیماری و بعضاً به علت صدماتی است که فرد به پوست خویش وارد کرده است.

آیا پسوریازیس ارثی است؟

همانگونه که گفته شد ارث نقش مهمی در بیماری پسوریازیس دارد، اما ژن واحدی برای این بیماری وجود ندارد. بیماران مبتلا به پسوریازیس اغلب دوست دارند بدانند که آیا فرزندانشان نیز به این بیماری دچار خواهند شد یا خیر؟ پاسخ به این سئوال، چندان ساده نیست. بطور کلی می‌توان گفت اگر تنها یکی از والدین به بیماری دچار باشنداحتمال ابتلای فرزندشان کمتر از ده درصد خواهد بود اما اگر هر دوی والدین مبتلا به پسوزیازیس باشند تا ۴۰ درصد این احتمال وجود خواهد داشت.

علایم شایع

این بیماری به شکل پوسته پوسته‌های عـود کننده مزمن است که همراه با پلاک‌هـا یـا پـاپـول‌های فلس مانند خاکستری – نقره‌ای‌رنگ روی پوست ایجاد می‌شود. آرنـج‌هـا و زانـوها متـداولتـرین قسـمت‌های بدن هستند که دچار این عارضه پوستی می شـونـد. گـاهاً ایـن عـارضـه در یـک نقطه در هر دو سمت بدن ایجاد می‌شـود. اندازه ایـن لـکه‌هـا متــغیر است و ممـکن اســـت کــوچک و گاهی خیلی بزرگ (بزرگتر از کف دست) باشد.

نواحی پوستی مختصراً برجسته با کناره‌های قرمز  و پوشیده شده از پوسته‌های بزرگ سفید یا نقره‌ای‌رنگ در صدفک دیده می‌شود. این ضایعات ترک خورده و دردناک می‌گردند. خارش و درد مفاصل ممکن است همراه با این ضایعات پوستی بروز کند.

انواع پسوریازیس

1. پسوریازیس پلاک مانند بیشتر در نواحی اکستانسور اندام مانند ارنج و زانو و در پوست سر و بیضه و با رنگ قرمز پررنگ
2. پسوریازیس معکوس بر عکس نوع شایع پسوریازیس در نواحی فلکسور و در چین‌های پوستی مثل کشاله ران یا زیر بغل بصورت سطح نرم و خیس خورده (در دیابت و مصرف موضعی استرویید باید ابتدا علل قارچی را رد کرد)
3. پسوریازیس قطره‌ای در اطفال با سابقه عفونت مخملک با GAS و عفونت‌های ویروسی و با شیوع کمتر پس از قطع استرویید
4. پسوریازیس پوستولر لوکالیزه در کف دست و پا و با مصرف تنباکو ارتباط دارد.
5. پسوریازیس ناخن بصورت اونیکولیز یعنی جدا شدن ناخن از بستر و منقوط شدن ناخن Pitting و ایجاد لکه‌های روغنی oil spot
6. آرتریت پسوریازیسی در ۷۰درصد موارد بصورت الیگوارتریت غیر قرینه
7. پسوریازیس اریترودرمیک ۹۰ درصد پوست قرمز می‌شود و نیاز به درمان اورژانسی دارد.

علاوه بر پوست، چه اعضای دیگری در پسوریازیس ممکن است مبتلا شوند؟

همانگونه که گفته شد در درصد کمی از بیماران مبتلا به پسوریازیس مفاصل درگیر می‌شود. همچنین در بخشی از بیماران ناخن‌ها درگیر می‌شوند. این امر بخصوص در افرادی که درگیری مفصلی دارند بیشتر دیده می‌شود. درگیری ناخن‌ها ممکن است بصورت جدا شدن صفحه ناخن از بستر ناخن، بروز نقاط ریز روی ناخن، ضخیم شدن زیر ناخن و یا تغییر شکل و تغییر رنگ ناخن تظاهر کند. اگرچه در درصد بالایی از بیماران پسوریازیس، ناحیه سر درگیر می‌شود، اما این مسئله باعث ریزش مو نمی‌شود.

بیماریهای مرتبط با پسوریازیس چیست؟

بیماران مبتلا به پسوریازیس بیشتر از سایرین به بیماری‌های مرتبطی مانند موارد ذکر شده در زیر مبتلا هستند.

آرتریت التهابی "آرتریت پسوریاتیک" و اسپوندیلوآرتروپاتی (در 40٪ از بیماران مبتلا به پسوریازیس پلاک مزمن زودرس)

 بیماری التهابی روده (بیماری کرون و کولیت اولسراتیو)

 یووئیت (نوعی التهاب چشم)

 بیماری سلیاک

 سندرم متابولیک: چاقی، فشار خون بالا، چربی خون، نقرس، بیماری قلبی عروقی، دیابت نوع ۲

 پوسچولوز موضعی کف پلانتار، پوسچولوز ژنرالیزه و پوسچولوز اگزانتماتوز عمومی حاد

 بیماری کبد چرب غیر الکلی

آیا درمان کامل وجود دارد؟

هیچ درمان کامل و همیشگی وجود ندارد، اما درمان تا حد زیادی علائم را کاهش می‌دهد، حتی در موارد شدید و جدی بیماری.  مطالعات اخیر نشان داده است که وقتی التهاب پسوریازیس را بهتر کنترل کنید، خطر بیماری قلبی، سکته، سندرم متابولیک و سایر بیماری‌های مرتبط با التهاب نیز کاهش می‌یابد.

توصیه‌های کلی

در پایان دکتر مریم ملکی توصیه می‌کند، که بیماران مبتلا به پسوریازیس باید اطمینان حاصل کنند که از وضعیت پوست خود و درمان آن به خوبی مطلع هستند، و سیگار نکشیدن، اجتناب از الکل زیاد و حفظ وزن مطلوب فوایدی دارد.

در بخش بعدی به روشهای درمانی پسوریازیس می‌پردازیم.

رزرو نوبت ویزیت آنلاین دریافت مشاوره رایگان
تعداد بازدید از این مطلب: 11759
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن :03136662224