درماتیت تماسی تحریکی نوعی التهاب پوستی است که در اثر تماس با مواد و یا عوامل محیطی ایجاد می‌شود که به پوست و سد پوستی آسیب می‌رسانند. در مطلب زیر دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو، به این موضوع می‌پردازد.

درماتیت تماسی تحریکی چیست؟

درماتیت تماسی تحریکی ( irritant contact dermatitis ICD) در اثر آسیب مستقیم پوستی، در اثر یک بار تماس و یا به دنبال تماس مکرر با یک محرک شناخته شده ایجاد می‌شود. در مقابل، در درماتیت تماسی آلرژیک، آسیب بافتی توسط مواد آلرژیک از طریق مکانیسم‌های ایمونولوژیک انجام می‌شود. داشتن تاریخچه کامل مربوط به تماس در خانه، محل کار و فعالیت‌های تفریحی برای تشخیص و شناسایی عامل ایجاد کننده ضروری است. شدت درماتیت تحریکی می‌تواند، از خفیف و کوتاه مدت تا یک بیماری شدید، مداوم، تهدید کننده شغل و احتمالاً تهدید کننده زندگی متغیر باشد.  درمان درماتیت تماسی تحریکی و درماتیت تماسی آلرژیک با حذف ماده یا مواد آزار دهنده آغاز می‌شود.

چه کسانی به درماتیت تماسی تحریکی مبتلا می شوند؟

درماتیت تماسی محرک هر فردی را که به اندازه کافی در معرض مواد محرک قرار دارد، تحت تاثیر قرار می‌دهد، ولی بطور ویژه، افرادی که درماتیت آتوپیک دارند بیشتر مستعد ابتلا هستند. درماتیت دست شغلی در ۸۰ درصد موارد به دلیل تماس با عوامل تحریک کننده است، و اغلب افرادی را که در کارهای مرطوب هستند، مانند خدمت‌کاران‌، آرایشگران، دست اندرکاران غذا، و پرسنل مراقبت‌های بهداشتی، را درگیر می‌کند. درماتیت تماسی تحریک‌کننده می‌تواند همه گروه‌های سنی، هر دو جنس و هر نژادی را درگیر کند. دست‌ها مهم ترین محل درماتیت تماسی تحریکی هستند.  درماتیت تماسی تحریکی دست‌ها ناشی از تماس مکرر  با صابون‌ها، پاک‌کننده‌ها و حلال‌ها در محل کار است. درماتیت تماسی تحریکی بسیار شایع‌تراز درماتیت تماسی آلرژیک است.

درماتیت تماسی تحرکی

 چه چیزی باعث درماتیت تماسی تحریکی می‌شود؟

درماتیت تماسی تحریکی، زمانی ایجاد می‌شود که عوامل شیمیایی یا فیزیکی سریع‌تر از این‌که پوست قادر به ترمیم سطح پوست باشد، به پوست آسیب می‌رسانند. محرک‌ها، باعث می‌شوند، چربی‌ها و عوامل مرطوب کننده طبیعی سطح پوست، از لایه بیرونی پوست حذف شوند، و همین باعث می‌شود ،محرک‌های شیمیایی اجازه نفوذ به سد پوست داشته باشند، و سبب ایجاد التهاب شوند.
عوامل موثر در ایجاد و شدت درماتیت عبارتند از:
  • غلظت، مقدار و خواص محرک
  • مدت و تناوب قرار گرفتن در معرض ماده، به عنوان مثال تماس کوتاه‌مدت و  یا تماس مکرر طولانی مدت
  • آسیب قبلی پوستی یا پیش‌زمینه درماتیت آتوپیک
  • ضربه‌های مکانیکی از جمله اسکراب و شستشوی دست
  • عوامل محیطی مانند دمای شدید یا رطوبت زیاد
نمونه‌های روزمره از محرک‌های رایج پوست عبارتند از: آب، صابون‌ها، و در دوره COVID-19، ضدعفونی‌کننده‌های دست. محرک‌های شغلی می‌تواند شامل کار مرطوب، شوینده‌ها، حلال‌ها، اسیدها، قلیاها، چسب‌ها و مایعات فلزکاری باشد. داروهای موضعی مانند رتینوئیدها و بنزوئیل‌پراکسید ممکن است با استفاده طولانی مدت باعث درماتیت تماسی تحریکی شوند.  اصطکاک، تعریق و گرما نمونه‌هایی از عوامل محیطی هستند. درماتیت تحریکی، اغلب نتیجه تأثیر تجمعی چندین محرک است.

ویژگی‌های بالینی درماتیت تماسی تحریکی چیست؟

  • درماتیت تماسی تحریکی، شبیه درماتیت به هر علت دیگر است، و معمولاً، محدود به محل تماس با محرک می‌باشد.
  • درماتیت تماسی تحریکی، شایع‌ترین علت درماتیت دست است
  • در درماتیت تماسی تحریکی،علائم سوزش و درد، شایع‌تر از خارش است
  • درماتیت تماسی تحریکی حاد؛ مثال: زانو زدن در سیمان مرطوب که بسیار قلیایی است و باعث درماتیت شدید زانو می‌شود.
  • درماتیت تماسی تحریکی مزمن، به دلیل محرک‌های خفیف یا قرار گرفتن مکرر در معرض محرک ایجاد میشود. از علائم آن میتوان به خشکی و ترک اولیه پوست، شامل تغییرات التهابی همراه با قرمزی و خارش اشاره نمود، به عنوان مثال می‌توان به درماتیت پوشک نوزاد، اگزمای خانه دار، و یا درماتیت انگشتر اشاره کرد.
درماتیت بین‌انگشتی که "علامت نگهبان" نیز نامیده می‌شود، به عنوان مرحله اولیه درماتیت تماسی تحریکی دست در نظر گرفته می‌شود، که معمولاً در مشاغل مربوط به کار مرطوب دیده می‌شود.

درماتیت در دستها

چگونه ویژگی های بالینی در انواع مختلف پوست متفاوت است؟

مشاهده قرمزی یا اریتم ناشی از درماتیت در انواع پوست تیره‌تر مشکل است و هیپرپیگمانتاسیون یا تیرگی پس از التهاب به‌دنبال بهبود درماتیت شایع‌تر است.

درماتیت تماسی تحریکی چه عوارضی دارد؟

از مهمترین عوارض این بیماری میتوان به اگزمای ثانویه منتشر، لیکنیفیه شدن یا سفت و ضخیم شدگی پوست و عفونت باکتریایی ثانویه اشاره نمود.

درماتیت تماسی تحریکی چگونه تشخیص داده می شود؟

هیچ آزمایش تشخیصی قابل اعتمادی برای درماتیت تماسی تحریکی وجود ندارد.  معمولاً، تشخیص بر اساس حذف سایر بیماری‌های پوستی (به ویژه درماتیت تماسی آلرژیک) و ظاهر بالینی درماتیت در محلی است که به اندازه کافی در معرض یک محرک شناخته شده پوستی قرار دارد. درماتیت تماسی تحریکی ممکن است با بررسی تاریخچه پزشکی دقیق، از جمله مواجهه‌های شغلی و معاینه بالینی تشخیص داده شود. پچ تست ممکن است برای تشخیص آن از درماتیت تماسی آلرژیک ضروری باشد. درماتیت تماسی تحریکی و آلرژیک می‌تواند همزمان وجود داشته باشد. درمان قطعی درماتیت تماسی محرک، شناسایی و حذف هرگونه عوامل ایجاد کننده بالقوه است.  برای درماتیت تماسی تحریک کننده دست، به افراد توصیه کنید بعد از شستن دست‌ها با صابون و قبل از خواب از کرم های حاوی سرامید یا نرم کننده‌های ملایم استفاده کنند. افرادی که پوست حساس دارند (مثلاً درماتیت آتوپیک، پوست صورت افراد مبتلا به روزاسه) از پاک کننده‌ها، لوازم آرایشی، مرطوب کننده‌ها و محافظ‌های ملایم بسیار سود می‌برند، اما هیچ روش استانداردی برای شناسایی چنین محصولاتی وجود ندارد.

 تشخیص‌های افتراقی برای درماتیت تماسی تحریکی چیست؟

درمان درماتیت تماسی تحریکی چیست؟

اقدامات کلی: 1_اجتناب از تمام محرک های بالقوه 2_نرم کننده‌ها 3_کرم‌های محافظتی اقدامات خاص: 1_درمان‌های خاص برای برخی از محرک‌های شیمیایی مانند ژل گلوکونات کلسیم برای سوختگی 2_داروهای موضعی، استروئیدهای موضعی، مهارکننده‌های کلسینورین، کریزابورول 3_فتوتراپی

درماتیت تماسی تحریکی چه سرنوشتی دارد؟

درماتیت تماسی تحریک کننده مزمن می‌تواند خودبخود و به آهستگی بهبود یابد برطرف شود، به‌خصوص در دست ها، بدون مراقبت وسواسی.

تعداد بازدید از این مطلب: 305
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن :03136662224

۰ دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

Avatar placeholder

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *