اگزمای سرشتی یا آتوپیک

اصطلاحا اگزما را برای توصیف تمام انواع حالت‌های قرمزی، تاول، ترشح، پوسته‌پوسته شدن، تغییر رنگ مایل به قهوه‌ای، ضخیم ‌شدن و خارش پوست به كار می‌برند.

اگزما انواع مختلفی دارد:

اگزمای تماسی آلرژیک، اگزمای شوره‌ای و اگزمای سكه‌ای. در این جا تنها به بررسی نوع شایعی از اگزما كه به نام درماتیت آتوپی یا اگزمای سرشتی مشهور است، می‌پردازیم.

لغت آتوپیک (atopic) گروهی از بیماری‌های آلرژیک یا توام با الرژیک را در بر می‌گیرد كه اغلب چند نفر از اعضای یک خانواده را مبتلا می‌نمایند. این خانواده‌ها ممكن است آلرژی‌هایی نظیر تب یونجه (حساسیت فصلی)، حساسیت به گرد گیاهان و آسم داشته باشند. علاوه بر آن، ضایعات پوستی كه به نام (درماتیت اتوپیک) خوانده می‌شوند نیز در آن‌ها وجود دارد.

در حالی كه در خانواده مبتلایان به درماتیت آتوپیک افرادی با مشكلات مشابه را می‌توان یافت، ولی در 20 درصد موارد نیز ممكن است تنها یک فرد در خانواده به این بیماری مبتلا باشد. درماتیت آتوپیک در تمام نقاط دنیا بسیار شایع است. متاسفانه آمار دقیقی از شیوع این بیماری در ایران در دسترس نیست اما در ایالت متحده آمریكا حدود 10 ـ 20 درصد بچه‌ها و 1 ـ 3 در صد بزرگسالان به این بیماری مبتلا هستند. اگرچه این بیماری در هر سنی ممكن است پدید آید ولی در نوزادان و بچه‌ها بسیار شایع‌تر است. ضایعه پوستی همراه با خارش و گاهی هم بد شكل و ناخوشایند است.

بیماری درماتیت آتوپیک معمولا در سنین كودكی و گاهی تا قبل از سن 25 سالگی خودبه‌خود بهبود می‌یابد. ولی بعضی بیماران در تمام عمر خود از این مسئله رنج می‌برند. در این گونه موارد معمولا هم بیماری و هم پزشک از تدوام درمان درمان و سماجت بیماری خسته و عاجز می‌شوند.

علائم اگزمای سرشتی چیست؟

زمانی كه بیماری در سنین شیرخوارگی بروز می‌كند، گاهی به نام (اگزمای شیرخواران) خوانده می‌شود. ضایعات خارش‌دار، ترشح‌دار و دلمه بسته، به خصوص در صورت (مخصوصا گونه‌ها) و سر شیرخوار پدید می‌آیند ولی این ضایعات در هر جای دیگر هم می‌توانند وجود داشته باشند. برای رهایی از احساس خارش، كودک ممكن است صورت، گونه‌ها و سایر مناطق مبتلا را با دست بخاراند و یا سر و صورتش را بالش یا هر چیزی كه در دسترس دارد بمالد. والدین باید بدانید كه اكثر نوزادان قبل از رسیدن به سن دو سالگی از این بیماری خلاصی می‌یابند. ولی درمان مناسب می‌تواند در كنترل بیماری بسیار سودمند بوده و تحمل آن را تا وقتی كه گذشت زمان مسئله را حل كند، راحت‌تر نماید. اگر بیماری ادامه یابد یا پس از سن نوزادی بروز نماید، قرمزی، تاول زدن، ترشح و دلمه بستن در پوست كم‌تر دیده می‌شود. در عوض، ضایعات به صورت خشک، قرمز متمایل به قهوه ای یا خاكستری در آمده و پوست حالت پوسته‌پوسته و ضخیم پیدا می‌كند. احساس خارش شدید و تقریبا غیرقابل تحمل نیز وجود دارد كه هنگام شب بدتر می‌شود. بعضی بیماران آن قدر پوست خود را می‌خارانند تا زخم شده و خون می‌افتد. در این حالت، سد دفاعی پوست خدشه‌دار شده و ممکن است به عفونت پوست منجر شود.

در نوجوانان و بالغین جوان، ضایعات به طور مشخص در نواحی خم آرنج و پشت زانو، قوزک و مچ پا و نیز بر روی صورت، گردن و نیز قسمت‌های بالایی قفسه سینه پدید می‌آیند. گردن و نیز قسمت‌های بالایی سینه پدید می‌آیند. اگرچه این نواحی كه نام بردیم شایع‌ترین نقاط هستند، ولی باید دانست هر جای دیگر بدن نیز ممكن است به بیماری مبتلا شود.

چگونه اگزمای سرشتی تشخیص داده می‌شود؟

یک ضایعه خارش‌دار با خصوصیات فوق‌الذكر، همراه با یک تاریخچه خانوادگی از آلرژی، می‌تواند نشانگر بیماری اگزمای سرشتی باشد. درمان مناسب، به موقع و مداوم توسط یک متخصص پوست می‌تواند موجب آسودگی بیماری شده و نیز شدت و دوره بیماری را كاهش دهد. بیماری همیشه از یک الگوی معین پیروی نمی‌كند. ضایعات ممكن است در كف و پشت دست‌ها، انگشتان و یا حتی روی پاها پدید آیند. در این مناطق، ضایعات ضخیم شده، دلمه بسته و ترشح‌دار ممكن است سال‌ها وجود داشته باشند.

چه عواملی می‌توانند باعث تشدید اگزمای سرشتی شوند؟

پوست بیماران مبتلا به اگزمای سرشتی نسبت به بسیاری از عوامل می‌تواند واكنش نشان دهد: تغییرات سریع دمای محیط (سرما و گرما)، خشكی هوا، ورزش سنگین، برخی غذا، سایش با لباس، عفونت‌ها ، آفتاب و استرس‌های عصبی از جمله این عوامل هستند. البته میزان حساسیت پوست نسبت به عوامل فوق در افراد مختلف متفاوت می‌باشد.

نقش غذاها در ایجاد بیماری چیست؟

الرژی غذایی در 10 درصد بیماران دیده می‌شود. اگرچه بعضی از غذاها (مانند تخم مرغ، شیر گاو، ماهی، آجیل، مواد افزودنی، سویا) موجب تشدید حملات این بیماری به خصوص در شیرخواران و كودكان می‌شوند، ولی حذف كامل این غذاها از رژیم غذایی مبتلایان، بندرت موجب كاهش علایم یا بهبودی خواهد شد. اگر روش‌های درمانی مختلف در بیماران بی‌نتیجه باشد، می‌توان به طور آزمایشی این مواد را از رژیم غذایی حداقل برای یكی دو هفته حذف كرد و نتیجه را مشاهده نمود.

همچنین از مصرف هر گونه غذایی كه بر اثر تجربه به بیمار یا والدین او ثابت شده است كه در ایجاد یا تشدید ضایعات موثرند، باید اجتناب شود. فاصله زمانی بین مصرف غذای الرژی‌زا و تشدید ضایعات معمولا 1 تا 2 ساعت می‌باشد. برخی متخصصین توصیه می‌كنند كه مادران شیرده و شیرخواران مبتلا به اگزمای سرشتی تا سن یک سالگی از این مواد غذایی استفاده نكنند.

آیا عوامل محیطی در ایجاد این بیماری نقشی دارند؟

اجتناب از تماس با بعضی از مواد موجود در هوا و نیز گرد و غبار می‌تواند به طور چشمگیری سبب ایجاد ارامش و تخفیف علایم شود. گرد و غبار و اشیایی كه گرد و غبار را در خود نگه می‌دارند (نظیر بالش پر، متكا، كوسن، پرده، فرش، روكش مبل، بعضی از اسباب‌بازی‌ها و پشم) می‌توانند سبب بدتر شدن بیماری شوند. لذا محل زندگی باید ساده و فاقد محل تجمع گرد و خاک باشد. از نگه داشتن گل و گیاه و حیوان باید اجتناب نمود. ملحفه‌ها باید مرتب شسته شده و محل‌های تجمع گرد و خاک گردگیری شوند. مواد آرایشی، عطریات، اسپری‌ها (حشره‌كش و خوشبوكننده) و دود سیگار می‌توانند باعث تشدید اگزما شوند و ازتماس با آن‌ها باید اجتناب شود.

آیا آزمایش‌های آلرژی برای پیدا كردن دلیل ایجاد اگزمای سرشتی ارزشی دارند؟

اگرچه آزمایش‌های خونی و پوستی گاهی در بررسی سایر آلرژی‌ها مثل آسم، حساسیت فصلی و حساسیت‌های غذایی نشان دهنده وجود آلرژی هستند، ولی معمولا در بررسی اگزمای سرشتی كمكی نمی‌كنند. این آزمایش‌ها همیشه باید فقط توسط افراد مجرب و آموزش دیده انجام گیرد. گاهی انجام این آزمایش‌ها خود باعث تشدید اگزما می‌گردد. تزریق واكسن‌های ضد حساسیت هم كمكی به این بیماران نمی‌كند.

برای درمان اگزمای سرشتی چه باید كرد؟

1. با پزشک خود در مورد كرم‌ها، لوسیون‌ها، شامپوها و سایر محصولات بهداشتی آرایشی كه استفاده می‌كنید مشورت كنید تا در صورتی كه مواد تحریک‌كننده‌ای در آن‌ها وجود دارد شما را از آن آگاه كند.
2. از پوشیدن لباس‌های خشن، تنگ، چسبان و پشمی خودداری كنید. لباس‌های نخی و كتانی در این میان بهتر هستند.
3. تغییرات ناگهانی دما و هر گونه فعالیتی كه موجب تعریق شدید شود، سبب بدتر شدن احساس خارش و اگزما می‌شوند.
4. از آن جا كه خاراندن پوست موجب آسیب بیشتر به آن و تشدید اگزما می‌شود، باید سعی شود به جای خاراندن، با فشار دادن پوست احساس خارش را كنترل نمود.
5. پزشكان متخصص پوست و مو بسته به حال بیمار و شدت بیماری معمولا از كرم‌ها و لوسیون‌های مرطوب‌كننده استفاده می‌كنند. گاهی نیز تركیبات حاوی كورتیكوستروئید یا كنترل‌كننده سیستم ایمنی برای بیماران تجویز می‌شود.
6. برای تخفیف علایم، داروهای خوراكی از قبیل آنتی هیستامین‌ها هم به بیمارداده می‌شوند.
7. آنتی بیوتیک‌های خوراكی تنها در صورتی باید مصرف شوند كه وجود عفونت در پوست برای پزشک محرز باشد.
8. در موارد خیلی مزمن، پزشک متخصص پوست و مو ممكن است دستور استفاده از نور ماورا بنفش را برای بیمار صادر كند.
9. از مصرف داروهای كورتیكوستروئید خوراكی تا آنجا كه ممكن است باید خود داری كرد. ولی اگر همه روش‌های درمانی دیگر بی‌نتیجه بودند، پزشک ممكن است از كورتیكوستروئید خوراكی هم برای درمان بیماری استفاده كند. همان گونه كه مصرف بی‌رویه این دارو مضر می‌باشد، ترس از آن و عدم مصرف آن علی‌رغم تجویز پزشک هم اشتباه است.
10. خشكی پوست یكی از مشكلات شایع بیماران بوده و زمینه‌ساز بروز ضایعات اگزمایی نیز می‌تواند باشد. برای كنترل خشكی پوست می‌توان از یک دستگاه بخور (ترجیحا بخور سرد) استفاده نمود. در صورت عدم دسترسی به آن، می‌توان یک ظرف دهان گشاد آب را روی بخاری یا شوفاژ قرار داد.
11. استحمام باید به حداقل دفعات لازم و به مدت كوتاه صورت گیرد و از استفاده از آب داغ اكیدا خودداری گردد.
12. از كاربرد كیسه حمام و صابون‌های معمولی باید اجتناب كرد.
13. حداكثر تا 3 دقیقه پس از استحمام، باید كل پوست توسط محصولات مرطوب‌كننده چرب شود تا از تبخیر آب پوست جلوگیری گردد.
14. هنگام خشک كردن بدن، حوله را نباید روی پوست مالید بلكه باید با گذاشتن حوله روی پوست، آب آن گرفته شود.

لطفا از عکسهای قبل وبعد بیماران در گالری عکس دیدن فرمایید.

آدرس:اصفهان- خ چهار باغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن :03116662224

رزرو نوبت ویزیت آنلاین دریافت مشاوره رایگان
تعداد بازدید از این مطلب: 14148
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن :03136662224