انواع کهیر

كهیر یک واكنش عروقی در پاسخ به تحریكات مختلف است كه به صورت مناطق متورم به رنگ پوست یا صورتی رنگ با خارش و احساس سوزش مشخص می‌شود. كهیر حاد در عرض 6 هفته برطرف می‌شود و كهیر مزمن بیش از 6 هفته به طول می‌انجامد.

اپیدمیولوژی کهیر

به طور کلی کهیر حاد 12 تا 22 درصد جمعیت عمومی را در طول زندگی گرفتار می‌کند و در بچه‌های کوچکتر فرم حاد کهیر بیشتر از کهیر مزمن دیده می‌شود. تمام رده‌های سنی از شیرخوار 3 ماهه تا فرد مسن 88 ساله را ممکن است گرفتار کند. میانگین سنی آن اوایل بیست سالگی می‌باشد. در بچه‌های کوچکتر، در پسرها و دخترها به نسبت مساوی دیده می‌شود ولی در بزرگسالان در خانم‌ها شایع‌تر است (60 درصد موارد).

تشخیص افتراقی کهیر

نکته اصلی از کهیر حاد که آن را از سایر بیماری‌ها افتراق می‌دهد عوامل زیر از جمله:

1. موقتی بودن کهیر است که کمتر از 24 ساعت باقی می‌ماند.


2. آثاری از تاول یا پوسته‌ریزی ضایعه دیده نمی‌شود.

این‌ها وجه افتراق کهیر حاد از سایر بیماری‌های مشابه می‌باشد.

شکل 1 کهیر

علل ایجاد كهیر

به طور كلی عفونت‌ها، مواد خوراكی، داروهای خوراكی و تزریقی از علل كهیر هستند ولی در اكثر موارد علت كهیر نامشخص است. در موارد كهیر حاد، عفونت‌های ویروسی و تنفسی از شایع‌ترین علل می‌باشند. به گفته دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو، شایع‌ترین علل خوراكی و آلرژی‌زای در كهیر شامل شكلات، خشكبار، گوجه‌فرنگی، توت‌فرنگی، هندوانه، پنیر، سیر، پیاز، تخم‌مرغ، شیر، ادویه‌جات، موز، آووكادو و كیوی هم می‌توانند منجر به تشدید كهیر شوند. گاهی مواد افزودنی خوراكی هم در ایجاد كهیر نقش دارند.

کهیر مزمن خودبه‌خودی (Chronic Spontaneous Urticaria)

کهیر مزمن خودبه‌خودی به طور معمول در اثر بیماری زمینه‌ای دیگر بروز می‌یابد، به عنوان مثال وجود یک عفونت مزمن مانند عفونت با هلیکوباکتر پیلوری یا انگل‌های روده‌ای. بعضی از بیماری‌های خودایمن مانند لوپوس، بیماری تیروئید، بیماری سیلیاک و ویتیلیگو نیز می‌توانند عامل زمینه‌ای برای بروز کهیر مزمن خودبه‌خودی باشند. در صورتی که عامل ایجاد کهیر یک بیماری زمینه‌ای (مانند عفونت یا یک بیماری خودایمن) می‌باشد، باید بیماری مزبور درمان شود.

شکل 2 کهیر مزمن خودبه‌خودی

کهیر مزمن القا شده (Chronic Inducible Urticaria)

کهیر مزمن القا شده با عامل محرک، همان کهیر معمول بوده که در اثر تماس با عامل محرک که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهد شد، ایجاد می‌شود.

شکل 3 کهیر مزمن القا شده

انواع کهیر فیزیکی

کهیرهای فیزیکی (Physical urticaria) انواعی از کهیر مزمن هستند که با تحریک عوامل فیزیکی ایجاد می‌گردند. عوامل فیزیکی متعددی موجب ایجاد کهیر فیزیکی می‌شوند: گرما، سرما، نور آفتاب، ارتعاش، آب و فشار؛ البته این علل فقط آغازگر این نوع کهیر هستند و علت اصلی کهیر در این موارد هایپرسنسیتویتی یا افزایش حساسیت به دنبال تحریک سیستم ایمنی می‌باشد.

کهیر فیزیکال که علت فیزیکی مشخصی دارد و بیشترین تکرار شوندگی را دارد، چندین سال (میانگین 6 الی 7 سال) فرد مبتلا را به زحمت می‌اندازد و موجب افت کیفیت زندگی وابسته به سلامت می‌شود. کهیر فیزیکال خیلی جدی است و گاهی درمان‌های سخت هم از عهده بر نمی‌آید ولی توسط پزشکان جدی گرفته نمی‌شود. به صرف مشخص بودن علت متاسفانه بیشتر جوانان 20 الی 30 سال درگیر می‌کند، طبق تعریف مزمن محسوب می‌گردد که 30 درصد نوع مزمن شامل می‌شود و انواع مختلفی دارد که درموگرافیسم شایع‌ترین مدل آن است نزدیک به نصف موارد فیزیکال که با فشار عمودی یا مالش یا لرزش ایجاد می‌گردد.

1. کهیر فشاری (pressure urticarial)

این فرم کهیر به دنبال فشار بر روی سطح پوست ایجاد می‌شود و به دو شکل فوری و تاخیری طبقه‌بندی می‌شود:

• کهیر فشاری فوری یا درموگرافیسم (Dermographism): اطلاق نام درموگرافیسم بدین خاطر است که می‌توانیم روی پوست فرد مبتلا بنویسیم و ظرف چند دقیقه به صورت برجسته نوشته را ببینیم. در این حالت ظرف 3 تا 5 دقیقه بعد از فشار، خراش یا مالش روی پوست، کهیر ایجاد می‌شود. این بیماری با خارش،احساس سوزش پوست و برجستگی خطی با اریتم در اثر خراش روی پوست به وجود می‌آید و در بیشتر بیماران از چند دقیقه تا 2 ساعت در آن ناحیه باقی می‌ماند. کهیر درموگرافیسم شایع‌ترین نوع کهیر فیزیکی است (حدود 50 درصد موارد) و شیوع 5 درصد در جمعیت عمومی دارد. علایم این نوع کهیر می‌تواند زندگی افراد را مختل کند.

شکل 4 کهیر فشاری فوری یا درموگرافیسم

• کهیر فشاری تاخیری(Delayed pressure urticarial): به طور عمده در افراد جوان مشاهده می‌شود. به طور معمول چند ساعت (12 تا 72 ساعت) بعد از فشار روی ناحیه‌ای از پوست، کهیر ایجاد می‌شود. محل شایع روی نواحی باسن، شانه و کتف می‌باشد. برای مثال فشار کش جوراب موجب ایجاد کهیر در زیر آن می‌شود. اگر کهیر در اثر فشار ایجاد شده‌ است از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید. علاوه‌بر خارش، درد و سوزش که در محل فشار تاخیری وجود دارد، علایم شبیه آنفلوانزا، درد مفاصل یا بی‌حالی و ضعف می‌تواند در این نوع کهیر رخ دهد.موقعیت‌های خاص باعث این نوع کهیر می‌شوند مثل حمل کردن کیف با کمربندی که روی شانه فشار وارد می‌کند، راه رفتن با کفش‌هایی که تنگ هستند، ایستادن بر روی پله‌ی نردبان با پای بدون کفش و نشستن روی صندلی که تشک ندارد. کهیر فشاری تاخیری ممکن است تا 9 سال هم ماندگاری داشته باشد.

شکل 5 کهیر فشاری تاخیری (Delayed pressure urticarial)

2. کهیر کولینرژیک

در افراد جوان و با سابقه آتوپی به طور شایع‌تر رخ می‌دهد. معمولا به دنبال ورزش سنگین، نقاط کهیری خارش‌دار، سر سوزنی ریز (1 تا 4 میلی‌متری) و متعدد روی پوست ایجاد می‌شود. كهیر كولینرژیک ناشی از افزایش دمای بدن به دنبال استحمام با آب گرم و ورزش ایجاد می‌شوند و به صورت ضایعات كوچک، قرمز و خارش‌دار مشخص می‌شود. محل شایع ضایعات بر روی تنه می‌باشد و ضایعات ظرف یک ساعت برطرف می‌شوند. کهیر کولینرژیک بعد از درموگرافیسم شایع‌ترین نوع فیزیکال است که با گذشت سال‌ها ملایم‌تر می‌گردد و در زمستان‌ها شدید و در تابستان‌ها خیلی ملایم می‌شود.

• بالا یا پایین آمدن دمای بدن چه در ورزش، دوش داغ، خوردن غذاهای تند، الکل، تماس با بخاری و آفتاب، گرمای آشپزخانه، پوشیدن لباس زیاد وتعریق کردن به هر علتی موجب کهیر کولینرژیک می‌شوند.


• ورزش از مهم‌ترین و شایع‌ترین علل می‌باشد که لازم است به حد عرق کردن رسیده باشد و ربع ساعتی هم گذشته باشد تا کهیر کولینرزیک شروع شود ولی فقط نیم ساعت تا یک ساعت فرد را ناراحت می‌کند.

3. کهیر سرمایی (Cold urticarial)

به طور عمده در دهه دوم و سوم زندگی رخ می‌دهد و بعد از در معرض سرما قرار گرفتن و تماس با آب یخ بیمار دچار کهیر می‌شود. گاهی شدت ایجاد کهیر در زمان گرم شدن بعد از سرما بیشتر می‌شود. احتمال وجود بیماری‌های داخلی مانند کرایوگلوبولینمی وجود دارد. در تماس ناگهانی با آب سرد در استخر ممکن است بیماران دچار آنژیوادم، انسداد راه تنفسی و ایست قلبی شوند. کهیر سرمایی در تماس با سرما و به دنبال گرم شدن مجدد بیشتر در دست‌ها و صورت ایجاد می‌شود. کهیر ناشی از سرما آزمایش آسان و ساده‌ای دارد. تکه‌ای یخ را برای مدتی روی پوست قرار دهید، سپس آن را بردارید. اگر نشانه‌های کهیر ظاهر شد به کهیر مبتلا شده‌اید.

• اگر فرد در اثر تغییرات دما یعنی سرما یا گرما دچار کهیر می‌شود باید همیشه برای حمام کردن و شنا کردن از آب ولرم استفاده کند.

شکل 6 کهیر سرمایی (Cold urticarial)

4. کهیر در اثر تماس با آب (Aquagenic urticaria)

ظرف مدت چند دقیقه بعد از تماس با آب (صرف نظر از درجه حرارت آب) بیمار دچار کهیر می‌شود.

5. کهیر آفتابی (Solar urticaria)

به دنبال در معرض نور خورشید قرار گرفتن، بیمار دچار کهیر می‌شود؛ بیماری نادر است و در هر رده سنی رخ می‌دهد. در صورت ایجاد کهیر در اثر تابش نور آفتاب باید تا حد امکان از بیرون رفتن در هنگام روز و تابش آفتاب خودداری نماید. اگر فرد مجبور به بیرون رفتن می‌باشد باید از کلاه و عینک‌های محافظ مناسب استفاده نماید.

شکل 7 کهیر آفتابی Solar urticaria

6. کهیر ناشی از ارتعاش (Vibratory urticarial)

به دنبال کار با مته و دریل در بیمار ایجاد می‌شود.

شکل 8 کهیر ناشی از ارتعاش (Vibratory urticarial)

شکل 9 انواع کهیر

کهیر یا آنژیوادم؟!

بیماری آنژیوادم (Angioedema) که با تورم بافت‌های زیر پوست همراه است گاهی به دلیل شباهت ممکن است با بیماری کهیر اشتباه شود! بیماری آنژیوادم می‌تواند در اثر واکنش‌های آلرژیک، داروها یا به صورت مادرزادی در اثر کمبود بعضی از آنزیم‌ها ایجاد شود. علائم بیماری آنژیوادم عبارتند از: تورم در بافت‌های اطراف چشم، تورم در لب‌ها و همچنین سایر بافت‌ها دهان، تورم دست‌ها، پاها و گلو، تنگی و دشواری در تنفس.

درمان‌های انواع کهیر

• درمان کهیر فیزیکی در درجه اول اجتناب از عوامل آغازگر می‌باشد. به عنوان مثال از فشار یا پوشیدن لباس تنگ باید اجتناب کرد.


• در کهیر ناشی از سرما از روش حساسیت زدائی جهت کنترل بیماری موثر می‌باشد.


• برای درمان دارویی از آنتی‌هیستامین‌های نسل اول مثل هیدروکسی‌زین یا نسل دوم مثل سیتریزین، لوراتادین و نسل سوم مانند فکسوفنادین می‌توان بهره برد.


• در موارد عدم پاسخ به درمان از داروی مونته لوکاست و امالیزوماب omalizumab و داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی مانند پردنیزولون و سیکلوسپورین می‌توان بهره جست.


• در هر حال بهترین درمان در درجه اول شناسایی و اجتناب از عامل ایجادکننده کهیر فیزیکی است و نوع درمان دارویی را پزشک شما با صلاح‌دید خود شروع خواهد نمود.

اگر ضایعات كهیری بیشتر از 24 ساعت بمانند، تشخیص دیگری مطرح می‌شود و باید به متخصص پوست مراجعه شود و همچنین اگر تورم لب و دهان ایجاد شود و تنگی نفس وجود داشته باشد به علت احتمال خفگی سریعا به اورژانس مراجعه فرمایید.

جهت مطالعه بیشتر مقاله کهیر چیست را مطالعه فرمایید.

لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری عکس دیدن فرمایید.

آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن :03116662224

رزرو نوبت ویزیت آنلاین دریافت مشاوره رایگان
تعداد بازدید از این مطلب: 12910
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن :03136662224