پوست حاوی غلظت بالایی از ویتامین C است که از عملکردهای مهم پوست پشتیبانی می‌کند، سنتز کلاژن را تحریک می‌کند و با خواص آنتی اکسیدانی خود از پوست در برابر آسیب ناشی از اشعه فرابنفش حفاظت می‌کند. این اثرات دلیلی برای افزودن ویتامین C به محصولات پوستی موضعی می‌باشد. اما اثربخشی چنین درمانی، بر خلاف اثربخشی مصرف ویتامین C در رژیم غذایی، به خوبی شناخته نشده است. در این مقاله، دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو و زیبایی، به بیان اثرات ویتامین C برای پوست می‌پردازند.
ویتامین C چه ماده‌ای است؟
ویتامین C دارای یک حلقه پنج هیدروکربنی شبیه به گلوکز است و یک یون هیدروژن به آن متصل می‌شود و به یک اسید قند ضعیف به نام ال اسید آسکوربیک (LAA) تبدیل می‌شود. در ترکیب با یک یون فلزی، یک آسکوربات معدنی ایجاد می‌شود. ال اسید آسکوربیک یک مولکول ناپایدار است، به ویژه هنگامی که در معرض نور قرار بگیرد.
ویتامین C یک آنتی اکسیدان قوی است که می‌تواند به صورت موضعی برای درمان و پیشگیری از آسیب‌های ناشی از نور خورشید، درمان لکه‌های تیره پوست، بهبود زخم و محل زخم و بهبود التهاب استفاده شود. از آنجایی که نفوذ آن به لایه درم در دوز مناسب دشوار است و مولکولی ناپایدار است، تحقیقات برای یافتن ترکیبات پایدار ویتامین C و روش‌های جدیدتر انتقال ویتامین C به لایه درم در حال انجام است.
مشتقات ویتامین C کدام است؟
انواع کرم با مشتقات ویتامین C در بازار موجود است. مهم است که بدانید همه محصولات ویتامین C، از نظر فیزیولوژیکی موثر نیستند. برخی از آنها به مقدار کافی وارد لایه درم نمی‌شوند و برخی دیگر از نظر شیمیایی به فرم فعال ویتامین C تبدیل نمی‌شوند.
- منیزیم آسکوربیل فسفات (MAP) پایدارترین مولکول مشتق از ویتامین C است و نسبت به آسکوربیل استر ارجح است. این مولکول چربی دوست به راحتی در پوست جذب می‌شود. اثر آبرسانی بر روی پوست دارد و منجر به کاهش از دست دادن آب از لایه اپیدرمی می‌شود. اثر حفاظتی در برابر رادیکالهای آزاد و نور خورشید دارد. تولید کلاژن را در شرایط آزمایشگاهی افزایش می‌دهد.
- آسکوربیل 6 پالمیتات، یک مولکول چربی دوست است که خواص آنتی اکسیدانی دارد و به ویتامین C و اسید پالمتیک هیدرولیز می‌شود.
- دی سدیم ایزواستئاریل ال اسکوربیل فسفات (VCP-IS-Na)، یکی دیگر از مشتقات ویتامین C است که با یک زنجیره آلکیل C٨، به بخش آسکوربیل پایدار متصل است. این اتصال موجب افزایش نفوذپذیری در سراسر لایه اپیدرم می‌شود.
- آسکوربیک تترا ایزوپالمیتویل (یک پرو ویتامین چربی دوست) و آسکوربات سدیم، مشتقاتی از ویتامین C تحت تحقیق و بررسی هستند.
شکل فعال ویتامین C چه نام دارد؟
ال اسید اسکوربیک (LAA) و D-آسکوربیک، ایزومرهای ویتامین C هستند. ال اسید آسکوربیک شکل فعال ویتامین C است و در پزشکی کاربرد دارد.
نقش تغذیه در سلامت پوست
درشت مغذی‌ها و ریز مغذی‌ها نقش مهمی در حفظ عملکرد طبیعی پوست، سنتز کلاژن و تمایز کراتینوسیت‌ها دارند. بسیاری از بیماری‌های ناشی از کمبود ویتامین، منجر به اختلالات قابل توجه پوست می‌شوند. به عنوان مثال، علائم پوستی کمبود ویتامین B شامل بثورات قرمز تکه‌تکه، درماتیت سبورئیک و عفونت‌های قارچی پوست و ناخن است. کمبود ویتامین C منجر به بیماری اسکوربوت می‌شود که علائم آن شامل شکنندگی پوست، خونریزی از لثه‌ها و موهای چوب پنبه‌ای و اختلال در ترمیم زخم می‌باشد.
بسیاری از آنتی اکسیدان‌ها مانند ویتامین‌های E، C و سلنیوم از رژیم غذایی به دست می‌آیند و برای محافظت در برابر آسیب‌های ناشی از اشعه ماوراء بنفش نقش مهمی دارند.
آیا بدن انسان قادر به تولید ویتامین C است؟
ویتامین C یکی از آنتی اکسیدان‌های طبیعی است. اکثر گیاهان و حیوانات قادر به سنتز ویتامین C هستند. انسان و برخی دیگر از مهره‌داران، فاقد آنزیم ال گلوکونو گاما لاکتون اکسیداز (L-glucono-gama lacton oxidase) مورد نیاز برای سنتز این ویتامین هستند. بنابراین، ویتامین C بدن باید از منابعی مانند مرکبات، سبزیجات با برگ سبز، توت فرنگی، پاپایا و کلم بروکلی تامین شود. مواد غذایی غنی از ویتامین C مانند لیمو، توسط ملوانان در سفرهای طولانی برای جلوگیری از بیماری اسکوربوت و خونریزی از لثه استفاده می‌شد.
جذب فرم خوراکی ویتامین C در بدن چگونه است؟
جذب ویتامین C در روده با مکانیسم انتقال فعال صورت می‌گیرد و با وجود دوزهای بالای داروی خوراکی، مقدار محدودی از دارو جذب می‌شود. علاوه بر این، زمانی که به صورت خوراکی تجویز می‌شود، میزان دوزی از دارو که به پوست می‌رسد ناکافی است.
ویتامین C موضعی، در چه شکل‌های دارویی وجود دارد؟
ویتامین C در اشکال متنوع مانند انواع کرم‌ها، سرم‌ها و چسب‌های پوستی در بازار موجود است. از این میان، فقط سرم، حاوی ویتامین C فعال است و تا غلظت ٢٠ درصد، اثربخشی سرم ویتامین C متناسب با غلظت ویتامین موجود در آن است. این سرم تقریباً بی رنگ و ناپایدار است و با قرار گرفتن در معرض نور، به اسید دهیدرو اسکوربیک (DHAA) اکسید می‌شود که رنگ زردی دارد.
چه ترکیباتی میزان دسترسی پوست به ویتامین C را افزایش می‌دهد؟
١.ترکیب تیروزین، روی و ویتامین C در مقایسه با استفاده ویتامین C به تنهایی، می‌تواند فراهمی زیستی و دسترسی پوست به ویتامین C را، ٢٠ برابر افزایش دهد.
٢. ترکیب با ویتامین E: اگرچه ویتامین C به تنهایی می‌تواند از پوست در برابر نور خورشید محافظت کند، اما بهترین عملکرد را در همراهی با ویتامین E دارد. ویتامین E، عملکرد آن را چهار برابر تقویت می‌کند. ویتامین C محلول در آب است و ویتامین E محلول در چربی است.
بنابراین از هر دو قسمت آب دوست و چربی دوست سلول محافظت می‌کنند. ترکیبی از اسید فرولیک ٠/۵ درصد (آنتی اکسیدان قوی با منشاء گیاهی)، با ویتامین C ١۵ درصد و ویتامین E ١ درصد، می‌تواند اثربخشی ویتامین C را هشت برابر افزایش دهد. این ترکیب سه گانه برای کاهش آسیب حاد و مزمن ناشی از نور بسیار مفید بوده و می‌تواند برای پیشگیری از سرطان پوست مورد استفاده قرار بگیرد.
٣. استفاده از مشتقات استری پایدار چربی دوست ویتامین C
ویتامین C در چه شرایطی پایدار است؟
ویتامین C در pH کمتر از ٣/۵ پایدار است. در این pH، بار یونی مولکول حذف می‌شود و به خوبی در سراسر لایه شاخی پوست منتقل می‌شود.
نیمه عمر ویتامین C چه میزان است؟
نیمه عمر آن در پوست، پس از رسیدن به حداکثر غلظت، به مدت چهار روز است.
نقش ویتامین C در آبرسانی به پوست و بهبود خشکی پوست
منیزیم آسکوربیل فسفات، یکی از مشتقات ویتامین C مورد استفاده در مراقبت از پوست است که اثر آبرسانی روی پوست دارد. از دست دادن آب از طریق لایه اپیدرمی (TEWL) را کاهش می‌دهد و رطوبت پوست را حفظ می‌کند. طبق یک مطالعه در سال ٢٠١٩، یک سرم پاک کننده و آنتی اکسیدانی حاوی عصاره Deschampsia antarctica، اسید فرولیک و ویتامین C، می‌تواند تا ١٩ درصد از کاهش آب لایه اپیدرم جلوگیری کند و عملکرد سد پوست را بهبود ببخشد.
خواص آنتی اکسیدانی ویتامین C
ویتامین C، فراوان ترین آنتی اکسیدان در پوست انسان است و بخشی از گروه پیچیده آنتی اکسیدان‌های آنزیمی و غیرآنزیمی را تشکیل می‌دهد که برای محافظت از پوست در برابر گونه‌های فعال اکسیژن ناشی از نور فرابنفش عمل می‌کنند. هنگامی که پوست در معرض نور UV قرار می‌گیرد، سوپراکسید، پراکسید و اکسیژن منفرد تولید می‌شود. ویتامین C به رادیکالهای آزاد، الکترون انتقال می‌دهد و از پوست در برابر استرس اکسیداتیو محافظت می‌کند. از طرفی، مواجهه با نور UV موجب کاهش دسترسی پوست به ویتامین C می‌شود.
ویتامین C از پوست در برابر اشعه UVB (٣٢٠٢٩٠نانومتر) و اشعه UVA (۴٠٠٣٢٠ نانومتر) محفاظت می‌کند. UVA ٣٠ تا ۴٠ برابر در مقایسه با UVB به عمق درم نفوذ می‌کند و بیشتر بر روی پوست تأثیر می‌گذارد. UVA باعث جهش و تخریب کلاژن، الاستین، پروتئوگلیکان‌ها، پیری پوست و ملانوم می‌شود. UVB باعث آفتاب سوختگی، جهش‌های لایه اپیدرم و سرطان پوست می‌شود.
ویتامین C اشعه ماوراء بنفش را جذب نمی‌کند اما با خنثی کردن رادیکالهای آزاد، یک اثر محافظتی در برابر اشعه ماوراء بنفش اعمال می‌کند.
خواص آنتی اکسیدانی ویتامین C و کرم‌های ضد آفتاب چگونه است؟
کرم‌های ضدآفتاب در صورت استفاده درست، از اریتم (قرمزی) ناشی از اشعه ماوراء بنفش و جهش‌های دایمر تیمین که منجر به سرطان‌زایی پوست می‌شوند، جلوگیری می‌کند. با این حال، کرم‌های ضد آفتاب تنها ۵۵ درصد از رادیکالهای آزاد ناشی از اشعه ماوراء بنفش را غیرفعال می‌کنند. استفاده از کرم‌های ضد آفتاب همراه با یک آنتی اکسیدان موضعی، محافظت خوبی در برابر اشعه ماورا بنفش ایجاد می‌کند. ویتامین C اشعه ماوراء بنفش را جذب نمی‌کند اما با خنثی کردن رادیکالهای آزاد، یک اثر محافظتی در برابر اشعه ماوراء بنفش اعمال می‌کند. در حالی که این اثر در کرم‌های ضد آفتاب دیده نمی‌شود. در شرایط آزمایشگاهی نشان داده شده که استفاده از ویتامین C موضعی ١٠ درصد، منجر به کاهش قرمزی ناشی از UVB به میزان ۵٢ درصد و کاهش سلول‌های آسیب دیده با نور خورشید، به میزان ۴٠ تا ۶٠ درصد می‌شود.
آیا سرم ویتامین C می‌تواند جایگزین کرم ضدآفتاب شود؟
خیر، زیرا ویتامین C، اشعه UVA یا UVB را جذب نمی‌کند. اما اگر نور ماوراء بنفش وارد پوست شود، ویتامین C می‌تواند به کاهش آسیب ناشی از آن کمک کند.
جهت حفاظت در برابر نور فرابنفش، ویتامین C موضعی چه موقعی باید مصرف شود؟
از آنجاییکه نور فرابنفش موجب از بین بردن ویتامین C می‌شود، بهتر است ویتامین C، پس از قرار گرفتن در معرض نور فرابنفش و نه قبل از آن، استفاده شود.
چه کسانی باید از سرم ویتامین C استفاده کنند؟
سرم ویتامین C برای افراد در هر سنی توصیه می‌شود. زیرا تقریباً همه در معرض آسیب نور خورشید هستند و با سرم ویتامین C، میزان آسیب‌های ناشی از نور خورشید به حداقل می‌رسد.
نقش ویتامین C در سنتز کلاژن
پروتئین کلاژن به طور طبیعی در پوست وجود دارد و به جلوگیری از افتادگی پوست کمک می‌کند. با افزایش سن، تولید کلاژن کاهش مییابد.
سنتز کلاژن بدون ویتامین C امکان پذیر نیست. زیرا ویتامین C کوفاکتور ضروری برای دو آنزیم مورد نیاز برای سنتز کلاژن است: پرولیل هیدروکسیلاز، که مولکول کلاژن را تثبیت می‌کند و لیزیل هیدروکسیلاز که موجب استحکام ساختاری کلاژن می‌شود. ویتامین C علاوه بر افزایش کیفیت رشته‌های کلاژن، بر میزان سنتز کلاژن تأثیر می‌گذارد و موجب افزایش ساخت کلاژن می‌گردد. مکانیسم دیگری که ویتامین C توسط آن بر سنتز کلاژن تاثیر می‌گذارد، تحریک پراکسیداسیون لیپیدی است و محصول این فرآیند، مالون دی آلدئید است که بیان ژن کلاژن را تحریک می‌کند. ویتامین C همچنین به طور مستقیم رونویسی سنتز کلاژن را فعال می‌کند و mRNA پروکلاژن را تثبیت می‌کند و در نتیجه سنتز کلاژن را تنظیم می‌نماید. مطالعات بالینی نشان داده است که استفاده موضعی از ویتامین C باعث افزایش تولید کلاژن در پوست افراد جوان و افراد پیر می‌شود.
نقش ویتامین C در بهبود التهاب پوست
ویتامین C در افراد مبتلا به التهاب پوست کاهش مییابد. سرامید، لیپید اصلی لایه شاخی پوست است و سنتز آن شامل یک مرحله هیدروکسیلاسیون ضروری است که توسط سرامید سنتاز انجام می‌شود و این آنزیم برای عملکرد خود به ویتامین C نیاز دارد.
ویتامین C می‌تواند NFkB را (که مسئول فعال شدن تعدادی از سیتوکین‌های پیش التهابی مانند TNF-alfa، IL١، IL۶ و IL٨ است) مهار کند. بنابراین، دارای یک فعالیت ضد التهابی بالقوه است و می‌تواند در درمان بیماری‌هایی مانند آکنه ولگاریس و روزاسه استفاده شود.
نقش ویتامین C در کاهش حلقه‌های تیره و خطوط ریز اطراف چشم
سرم ویتامین C می‌تواند با آبرسانی به ناحیه زیر چشم، به صاف کردن خطوط ریز اطراف چشم کمک کند. اگرچه ویتامین C در کاهش قرمزی موثرتر است، اما در برخی از مطالعات نشان داده شده که می‌تواند باعث کاهش حلقه‌های تیره اطراف چشم شود. بر اساس یک مطالعه در سال ٢٠١٩ بر روی سه روش درمانی برای سیاهی دور چشم، مزوتراپی با ویتامین C منجر به بهبود قابل توجهی در حلقه‌های تیره اطراف چشم شد. با این حال، برخی از شرکت کنندگان احساس سوزش داشتند.
نقش ویتامین C در بهبود زخم
ویتامین C می‌تواند به بهبود سریعتر زخم‌ها کمک کند. استفاده از ویتامین C به صورت موضعی یا در رژیم غذایی، به بسته شدن و بهبود زخم‌های باز کمک می‌کند. به‌ویژه در افرادی که قبلا به اندازه کافی از این ویتامین استفاده نکرده‌اند. این ویتامین به بدن کمک می‌کند، تا کلاژن لازم برای بهبود زخم‌ها را تولید کند.
نقش ویتامین C در بهبود محل زخم
در یک مطالعه نشان داده شد که استفاده روزانه از ژل ویتامین C، به مدت حداقل ۶ ماه روی پوست، منجر به بهبودی محل زخم شده است.
نقش ویتامین C در کاهش چین و چروک
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که استفاده از ویتامین C برای حداقل ١٢ هفته، می‌تواند موجب کاهش چین و چروک شود. یک رژیم غذایی سالم که سرشار از ویتامین C باشد، می‌تواند کمک کننده باشد. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که ویتامین C بیشتری مصرف می‌کنند چین و چروک کمتری دارند. مرکبات، کلم بروکلی، فلفل قرمز و اسفناج سرشار از این ویتامین هستند.
نقش ویتامین C در کاهش لکه‌های تیره (دپیگمانتاسیون)
ویتامین C با یون‌های مس در محل فعال آنزیم تیروزیناز تعامل می‌کند و از عملکرد آنزیم تیروزیناز جلوگیری می‌کند و در نتیجه تشکیل ملانین (رنگدانه پوست) را کاهش می‌دهد. ویتامین C بر روی رنگدانه اطراف فولیکول‌ها اثر می‌گذارد. از آنجاییکه که ویتامین C یک ترکیب ناپایدار است، اغلب برای اثر بهتر، با سایر مواد دپیگمانتاسیون مانند سویا و شیرین بیان ترکیب می‌شود.
در یک مطالعه نشان داده شد که استفاده از ویتامین C موضعی به مدت ١۶ هفته، به طور قابل توجهی موجب کاهش نقاط تیره رنگ پوست شده است.
سایر کاربردهای ویتامین C
١. استفاده از ویتامین C پس از میکرودرم ابریژن و لیزر CO٢ یا Er-yag، موجب می‌شود که ویتامین C، ٢٠ برابر بیشتر در لایه اپیدرم پوست نفوذ کند. همچنین موجب پیشگیری از قرمزی به دنبال لیزر می‌شود.
٢. بهبود استریا (خطوط و ترک‌های پوستی): یک مطالعه نشان داد که استفاده روزانه از ویتامین C همراه با اسید گلیکولیک ٢٠ درصد در طی سه ماه، می‌تواند به طور قابل توجهی موجب بهبود استریا شود.
عوارض ویتامین C موضعی
ویتامین C موضعی تا حد زیادی برای استفاده روزانه و طولانی مدت بی خطر است. می‌توانید بدون نگرانی، همراه با سایر عوامل ضد پیری موضعی رایج مانند ضد آفتاب، ترتینوئین، سایر آنتی اکسیدان‌ها و آلفا هیدروکسی اسیدها مانند اسید گلیکولیک استفاده کنید. عوارض جانبی جزئی شامل:
- تغییر رنگ پوست به رنگ مایل به زرد
- کم رنگ شدن موها و لک شدن لباس که به دلیل تغییرات اکسیداتیو ایجاد می‌شود.
- به ندرت عوارضی چون سوزش، قرمزی و خشکی ایجاد می‌شود. برای رفع این عوارض می‌توانید از کرم مرطوب کننده استفاده کنید.
- کهیر و اریتم مولتی فرم
در چه دوزی ویتامین C خوراکی سمی است؟
دوزهای سمی ویتامین C که در شرایط آزمایشگاهی منجر به مرگ سلولی می‌شود، صد تا دویست برابر دوز توصیه شده روزانه است.
نکاتی که برای استفاده از محصولات ویتامین C باید بدانید:
١. برچسب محصولات را بررسی کنید تا بتوانید بهترین محصول را انتخاب کنید.
٢. سرم‌هایی با غلظت ویتامین C بین ١٠ تا ٢٠ درصد را انتخاب کنید. کمتر از این میزان، ممکن است اثرات درمانی نداشته باشد و غلظت‌های بالاتر می‌تواند پوست شما را بدون اثرات مطلوب بیشتری تحریک کند.
٣. کرم یا سرم ویتامین C را بعد از شستن صورت و قبل از استفاده از لوسیون مرطوب کننده و ضد آفتاب استفاده کنید. ممکن است در ابتدای مصرف، احساس سوزش یا قرمزی داشته باشید. اما اگر به استفاده روزانه از آن ادامه دهید این عوارض کاهش مییابد. هر محصول جدیدی را قبل از استفاده آن، روی یک ناحیه کوچک از صورت خود تست کنید.
۴. اگر می‌خواهید از سرم ویتامین C در کنار سایر محصولات مراقبت از پوست اسیدی مانند رتینول استفاده کنید، استفاده همزمان آنها در یک روز باعث تحریک پوست می‌شود. پس بهتر است در روزهای متفاوت استفاده شوند.
۵. سرم ویتامین C را دور از نور و هوا نگه دارید. محصول را در ظرفی با رنگ تیره قرار دهید. درب محصول را محکم ببندید و آن را در مکانی خنک، تاریک و خشک قرار دهید.
۶. در کنار انواع محصولات ویتامین C، از مرکبات، سبزیجات، گوجه فرنگی، فلفل، کیوی و توت فرنگی استفاده کنید. ویتامین C موجود در غذا به سلامت پوست نیز کمک می‌کند.
٧. حتماً تاریخ مصرف محصولات را بررسی کنید. اگر محصول تیره باشد یا تغییر رنگ داده باشد، ویتامین C احتمالا اکسید شده است. اگرچه استفاده از این محصول همچنان ایمن است اما دیگر اثرات درمانی ندارد.
٨. سرم ویتامین C را به روشی که برای شما مناسب است به روتین مراقبت پوست خود اضافه کنید. برخی از افراد آن را صبح‌ها استفاده می‌کنند تا از خواص محافظتی آن در برابر اشعه ماوراء بنفش بهره ببرند، در حالی که برخی دیگر در شب بهترین عملکرد را از آن احساس کرده‌اند.
٩. اگر شروع به احساس سوزش، قرمزی، کهیر و ضایعات پوستی کردید مصرف دارو را قطع کنید.
تعداد بازدید از این مطلب: 561
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
تلفن :03136662224
۰ دیدگاه