ویتلیگو (پیسی یا برص) یک بیماری پوستی است که در آن لکهای سفید رنگ به دلیل از دست رفتن رنگدانه پوست بوجود می‌آیند. به طور طبیعی رنگ پوست بدن و موها توسط ملانین مشخص می‌شود، ملانین توسط سلول‌های ملانوسیت ساخته می‌شوند. در بیماری ویتیلیگو به دلایلی ناشناخته، ملانوسیت‌ها (سلول‌هایی که رنگدانه تولید می‌کنند) در پوست، تخریب می‌شوند و از بین می‌روند. در نتیجه پوست به صورت لکه‌لکه رنگ خود را از دست می‌دهد و سفید می‌شود.
خوشبختانه بیماری پیسی یا برص، مسری و کشنده نیست اما تردیدی نیست که تاثیر ناخوشایندی بر سبک زندگی بیمار می‌گذارد. بیماران غالبا اعتماد به نفس سابق را ندارند، دیگر تمایلی به بیرون رفتن با دوستان ندارند و دچار افسردگی جدی می‌شوند. پیسی عارضه‌ای است که در اکثر موارد مادام‌العمر است، بنابراین بیمار باید راهکارهای مدیریت بیماری و کنار آمدن با آن را فرا بگیرد تا زندگی‌اش تحت‌الشعاع ابتلا به پیسی قرار نگیرد.
نخستین و مهم‌ترین راهکار مقابله با بیماری پیسی افزایش آگاهی در مورد این بیماری است، بعلاوه در ارتباط بودن با دیگر افراد مبتلا به پیسی نیز روحیه بیمار را بهبود می‌بخشد و امکان بهره‌مندی از تجربه‌ها و توصیه‌های ارزشمند همدردان را فراهم می‌کند. دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو در این مقاله تلاش می‌کند تا با ارائه اطلاعات مفید، سطح آگاهی شما را در مورد این بیماری بالا ببرد.
شکل 1 بیماری ویتلیگو یا لک و پیس
شیوع بیماری ویتلیگو یا پیسی چگونه است؟
بیماری پیسی مختص نژاد یا نوع پوست خاصی نبوده و ممکن است برای هر نوع پوستی اتفاق بیفتد. اما به طور کلی افرادی که پوست تیره‌تری دارند بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری هستند. این عارضه پوستی نه تهدیدکننده است و نه می‌تواند از فردی به فرد دیگر انتقال پیدا کند. اساسا بیماری پیسی زیبایی پوست را از بین برده و می‌تواند باعث استرس و کاهش اعتماد به نفس در شخص مبتلا شود.
ویتلیگو یا پیسی کدام نواحی را درگیر می‌کند؟
هر چند پیسی معمولا بر پوست اثر می‌گذارد، اما هر نقطه‌ای از بدن که در آن رنگدانه وجود دارد نیز می‌تواند هدف این بیماری قرار بگیرد. برای مثال گاهی قسمت‌هایی از مو سفید می‌شود، در برخی داخل دهان یا ناحیه تناسلی تغییر رنگ ایجاد می‌شود و به سفیدی می‌زند، حتی ممکن است این تغییر رنگ ناخوشایند در چشم نیز بروز یابد. معمولا در هر دو طرف بدن به طور قرینه لکهای متعدد سفید و شیری رنگ دیده می‌شود. شایع‌ترین مناطق درگیری پوستی عبارتند از: صورت، لب‌ها، دستها، بازوها، پاها و نواحی تناسلی. همچنین مویی که در نواحی مبتلا به ویتیلیگو رشد می‌کند ممکن است پس از مدتی سفید شود.
علائم بیماری ویتلیگو یا پیسی
علائم بیماری پیسی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- از دست رفتن رنگ به صورت لکهای
- سفید شدن زودهنگام موهای سر، مژه‌ها، ابروها یا ریش فرد
- بی‌رنگ شدن قسمتی از بافت‌های پوست داخل دهان، بینی و یا ناحیه تناسلی
- بی‌رنگ شدن لایه داخلی چشم (شبکیه)
چه كسانی به ویتلیگو مبتلا می‌شوند؟
از هر صد نفر، یک یا دو نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. (حدود 1ـ2 درصد جمعیت دنیا یا ۴۰ تا ۵۰ میلیون نفر) حدود نیمی از افرادی كه به این بیماری دچار می‌شوند، قبل از بیست سالگی علایم آن را در خود خواهند یافت. (95 درصد افراد قبل از 40 سالگی علائم را نشان داده‌اند.) حدود یک پنجم از مبتلایان نیز یكی از افراد خانواده‌شان به این بیماری مبتلا بوده‌اند. بیماری در تمام نژادها و در هر دو جنس به صورت یكسان رخ می‌دهد. به نظر می‌رسد ویتیلیگو در افراد مبتلا به بیماری‌های اتوایمیون شایع‌تر است. (بیماری‌های اتوایمیون بیماری‌هایی هستند كه در آن‌ها سیستم ایمنی شخص علیه ارگان‌ها یا بافت‌های بدن خودش واكنش نشان می‌دهد.) این بیماری‌های اتوایمیون عبارتند از:
پركاری غده تیروئید، نارسایی قشر غده فوق كلیه، آلوپسی آره آتا و آنمی پرنیشوز. البته در کل بیشتر كسانی كه پیسی دارند، از نظر سلامتی عمومی در وضعیت خوبی بسر می‌برند.
ویتیلیگو می‌تواند بیماری ارثی باشد یعنی در بین افراد فامیل بروز کند. کودکانی که والدینشان مبتلا به این بیماری هستند بیشتر احتمال ابتلا به ویتیلیگو دارند ولی با این حال اغلب اطفالی که یکی از والدینشان مبتلا به ویتیلیگو باشند به بیماری مبتلا نمی‌شوند و به اصطلاح شانس ارثی بودن این بیماری خیلی هم بالا نیست. بیشتر افراد مبتلا به ویتیلیگو سابقه‌ای از این بیماری را در فامیل ندارند.
شکل 2 چه كسانی به ویتلیگو مبتلا می‌شوند؟
رنگ پوست چه طور به وجود می‌آید؟
ملانین، رنگدانه‌ای است كه عامل تعیین‌كننده رنگ پوست، مو و چشم می‌باشد و توسط سلول‌هایی به نام ملانوسیت (سلول‌های رنگدانه‌ساز) تولید می‌شود. اگر این سلول‌ها از بین بروند و یا نتوانند رنگدانه ملانین را تولید كنند، رنگ پوست روشن‌تر شده و یا به طور كلی سفید می‌شود.
دلیل پیدایش ویتلیگو چیست؟
پیدایش پیسی نتیجه از بین رفتن سلول‌های رنگدانه‌ساز (ملانوسیت) پوست است كه دلیل آن ناشناخته است. ولی چهار تئوری اصلی در این زمینه وجود دارد:
- سلول‌های عصبی كه به طور غیرطبیعی فعال شده‌اند ممكن است با تولید مواد سمی به سلول‌های رنگدانه‌ساز آسیب برسانند.
- سیستم ایمنی بدن ممكن است در موقع دفاع از بدن در مقابل یک ماده خارجی، رنگدانه پوست را نیز از بین ببرد.
- سلول‌های رنگدانه‌ساز ممكن است عامل از بین رفتن خودشان باشند. یعنی زمانی كه رنگدانه در حال ساخته شدن است مواد زایدی نیز در كنار آن تولید می‌شوند كه سمی بوده و قادر به از بین بردن خود سلول‌ها است.
- وجود یک نقص ارثی موجب حساس شدن سلول‌های رنگدانه‌ساز به آسیب و در نتیجه از بین رفتن آن‌ها می‌شود.
شکل 3 پیدایش ویتلیگو
مشخصات ویتلیگو
- ویتیلیگو در هر سنی ممکن است ظاهر شود. آغاز بروز ویتیلیگو ممکن است از دوران شیرخوارگی باشد، اما تا اوایل دهه دوم عمر فرصت ظهور و بروز دارد.
- معمولا ویتلیگو شروع ناگهانی دارد.
- ضایعات آن به صورت لکه‌های سفید در نواحی دستها، پاها، صورت و تنه ممکن است به وجود آید.
- این لکه‌های سفید فوق‌العاده به آفتاب حساسیت نشان می‌دهند.
- شکل و اندازه لکه‌ها متغیر است.
- سیر عارضه ویتیلیگو از ماه‌ها تا سال‌ها ممکن است ادامه داشته باشد. پیشرفت و پسرفت لکه‌های سفید تابع قانون خاصی نیست و در هر حال ممکن است بندرت بهبودی خودبه‌خودی نیز وجود داشته باشد.
نشانه‌های ویتلیگو چه هستند؟
معمولا افراد مبتلا به ویتیلیگو اول از همه به لكه‌های سفید روی پوستشان توجه می‌كنند. این لكه‌ها بیشتر از همه در مناطق در معرض نور از قبیل دستها، پاها، بازوها، صورت و لب‌ها شایع هستند. سایر نواحی شایع و درگیر لكه‌های سفید عبارتند از: زیر بغل و كشاله ران، اطراف دهان و چشم، پره‌های بینی، ناف و نواحی تناسلی. بسیاری از بیماران با هیچ نشانه و علامت دیگری غیر از تغییر رنگ مواجه نمی‌شوند و در شرایط جسمی خوبی قرار دارند.
انواع مختلف ویتلیگو یا پیسی چیست؟
ویتلگو یا پیسی را می‌توان در سه دسته تقسیم‌بندی نمود:
۱- پیسی سگمنتال یا پیسی یکطرفه
- بر روی یک قطعه از بدن به صورت یکطرفه ایجاد می‌شود برای مثال پا، صورت یا بازو.
- موهای حدود نیمی از بیماران مبتلا در نقاطی مانند سر، ابرو یا مژه تغییر رنگ می‌دهد و سفید می‌شود.
- پیسی سگمنتال غالبا در سنین پایین بروز می‌یابد.
- این گونه از بیماری غالبا حدود یک سال یا بیشتر یشرفت می‌کند و سپس پیشرفت آن متوقف می‌شود.
شکل 4 ویتلیگو سگمنتال
۲- پیسی غیرسگمنتال یا پیسی عمومی
- این نوع پیسی شیوع بالاتری دارد.
- بر روی هر دو سمت بدن برای مثال هر دو دست یا هر دو زانو ایجاد می‌شود.
- غالبا از دست، نوک انگشت، مچ دست، اطراف چشم، دهان یا روی پا شروع می‌شود.
- سرعت تغییر رنگ پوست در ابتدای بیماری غالبا بیشتر است، سپس وقفه ایجاد می‌شود و پس از مدتی معمولا دوباره تخریب رنگدانه‌ها شروع می‌شود. این چرخه شروع و توقف معمولا تا پایان حیات بیمار ادامه می‌یابد.
- تغییر رنگ پوست معمولا گسترش می‌یابد، به مرور قابل توجه‌تر می‌شود و بخش بزرگ‌تری را می‌پوشاند.
- علاوه‌بر لكه‌های سفید روی پوست ممكن است افراد مبتلا به ویتیلیگو سفید شدن زودرس موهای سر، ابروها و ریش را داشته باشند. افراد با پوست تیره ممكن است متوجه فقدان رنگ در ناحیه‌ای در داخل دهانشان بشوند.
۳- پیسی موضعی (focal)
- در این نوع از پیسی، لک سفید بدون رنگدانه به یک یا تعداد معدودی ناحیه محدود می‌شود.
- یک نوع نادر از پیسی است.
- در ۵0درصد از این موارد لکه‌های بیماری پیسی بدون هیچ درمانی متوقف شده و دیگر پیشرفتی نمی‌کند.
- در ۵0درصد از این موارد، طی دو سال این لکه‌ها پیشروی پیدا می‌کنند و تقریبا تمام پوست را دربر می‌گیرد.
- پیش‌بینی این که آیا فرم پیسی موضعی پیشروی می‌کند یا نه امکان‌پذیر نیست.
- در بعضی از موارد نادر هم پوست فرد پس از مدتی به رنگ اولیه و طبیعی خود باز می‌گردد.
سیر بیماری ویتلیگو چگونه است؟
- وسعت، دوره و شدت از دست رفتن رنگدانه در اشخاص مختلف متفاوت است.
- افرادی كه پوست روشنی دارند معمولا در تابستان متوجه تفاوت رنگ مابین نواحی مبتلا و سایر نقاط سالم پوست كه برنزه شده‌اند، می‌شوند.
- پیسی در افراد با پوست تیره بسیار واضح‌تر از افراد با پوست روشن است.
- در موارد شدید ممكن است رنگدانه در همه جای پوست از بین برود و پوست یكسره سفید شود.
- هیچ راهی برای پیش‌گویی این كه هر فرد چقدر رنگدانه از دست خواهد داد و یا این كه بیماری وی چقدر طول خواهد كشید وجود ندارد.
- یک لک ویتیلیگو به صورت ناحیه‌ای به رنگ سفید شیری رنگ دیده می‌شود. با این حال میزان تخریب رنگدانه در هر لک می‌تواند با سایر لک‌ها متفاوت باشد.
- پیسی اغلب با از دست رفتن ناگهانی رنگدانه در یک نقطه از پوست شروع می‌شود.
- این فرآیند می‌تواند ادامه یابد و یا به دلایل ناشناخته خودبه‌خود متوقف شود.
- دوره‌های از دست رفتن رنگدانه و متعاقب آن ثابت ماندن رنگ لک و دوباره از دست رفتن رنگدانه به طور مدوام تكرار می‌شوند.
- بازگشت خودبه‌خودی رنگ در لکهای سفید شده خیلی بندرت اتفاق می‌افتد.
آیا لكه‌های بدون رنگ گسترش می‌یابند؟
راهی برای پیش‌بینی احتمال انتشار لكه‌های ویتیلیگو وجود ندارد. در برخی از انواع پیسی مانند فرم موضعی، لكه‌های فاقد رنگ گسترش نمی‌یابد و در یک یا چند ناحیه ثابت باقی می‌مانند. ولی در اغلب افراد این اختلال معمولا پیشرونده است و به مرور زمان این لكه‌های سفید به دیگر نواحی بدن گسترش می‌یابند. در بعضی افراد ویتیلیگو به آهستگی طی چند سال گسترش می‌یابد و در برخی دیگر انتشار سریعا رخ می‌دهد. برخی از افراد گزارش كرده‌اند كه متعاقب دوره‌هایی از استرس فیزیكی یا روحی لكه‌های سفید اضافه شده است.
ویتلیگو یا پیسی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در صورتی که پزشک شک کند که فرد مبتلا به بیماری پیسی است احتمالا در مورد سابقه بیماری‌هایی مثل پسوزیاریس و درماتیت پوستی از وی سوال کرده و او را معاینه خواهد کرد. ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق‌تر از لامپ مخصوص wood استفاده کند. علاوه‌بر جمع‌آوری اطلاعات شخصی، پیش زمینه خانوادگی و معاینه پوست، پزشک ممکن است از شیوه‌های زیر استفاده کند:
- نمونه‌برداری (بیوپسی) از پوست مبتلا به بیماری پیسی.
- آزمایش خون برای انجام آزمایشات بیشتر و پی بردن به اختلالات سیستم ایمنی مثل کم‌خونی یا دیابت و بیمار تیرویید.
شکل 5 تشخیص ویتلیگو یا لک و پیس
عوارض بیماری ویتلیگو یا پیسی
احتمال بروز موارد زیر در بیماران مبتلا به بیماری پیسی پوست بیشتر است:
- اختلالات روانی یا اجتماعی
- آفتاب‌سوختگی و سرطان پوست
- بیماری‌های چشمی مثل التهاب شبکیه چشم
- از دست دادن قدرت شنوایی
برای پیشگیری از گسترش یا عود پیسی چه می‌توان كرد؟
از آنجایی كه علت این بیماری شناخته نشده است، راه موثری برای پیشگیری از آن وجود ندارد. نقش استرس‌های روحی در ایجاد یا تشدید بیماری قطعا مشخص نشده است. اگرچه بعضی از بیماران دوره‌های شدت بیماری را به این استرس‌ها ارتباط می‌دهند. در برخی از بیماران هر گونه آسیب پوست (سوختگی، زخم، خراشیدگی و ضربه‌های مكرر) موجب پیدایش لکهای پیسی در محل آسیب می‌شود. این دسته از بیمارن باید در مراقبت از پوست خود دقت بیشتری نمایند. نقش غذا در بروز بیماری مشخص نیست و در حال حاضر هیچ محدودیت غذایی خاصی به بیماران توصیه نمی‌شود.
آیا درمان قطعی برای ویتیلیگو وجود دارد؟
تحقیقات فراوانی در مورد بیماری ویتیلیگو و روش‌های درمانی آن در حال انجام است و این امید وجود دارد كه درمان‌های جدیدی كشف و ابداع شوند. در حال حاضر دلیل اصلی پیدایش پیسی ناشناخته است و اگرچه راه‌های مختلف درمانی برای آن وجود دارد ولی روش درمانی موثر و قطعی كه باعث بهبود همیشگی بیماران شود هنوز شناسایی نشده است.
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری عکس دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
تلفن: 03116662224
تعداد بازدید از این مطلب: 13653
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
تلفن :03136662224
۰ دیدگاه