آلوپسی آراهآتا یک بیماری رایج پوستی اتوایمیون (خودایمنی) است که معمولا باعث ایجاد نواحی سکه‌ای، مانند طاسی روی پوست سر می‌شود. گرچه ممکن است این بیماری غیر از پوست سر، ابروها، مژه‌ها، ناحیه تناسلی و زیر بغل را نیز درگیر کند. دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو در این مقاله به بررسی بیشتر در مورد این بیماری می‌پردازد.
شکل 1 آلوپسی آراهآتا
این بیماری معمولا به صورت ناگهانی بروز می‌کند، به شکل نواحی گرد بدون مو کوچک یا بزرگ، روی پوست سر ایجاد و تا جایی که تمام موی سر (آلوپسی total) یا کل موهای بدن (آلوپسی universal) ریزش پیدا کند، می‌تواند پیشروی کند.
شیوع و همه‌گیری‌شناسی
به طور کلی شیوع این بیماری ۱ تا ۲ در هزار نفر است و در هر دو جنس زن و مرد اتفاق می‌افتد. معمولا ناحیه طاسی با موهای اطراف پوشیده و مخفی است مگر این که روی فرق سر باشد و بیماران به طور اتفاقی مثلا در آرایشگاه متوجه آن می‌شوند. پوست ناحیه طاسی صاف و طبیعی است و تنها قطعات کوتاهی از مو در آن دیده می‌شود. ممکن است ریزش مو در سایر قسمت‌های بدن هم دیده شود. موهای ابروها، مژه‌ها، ریش و سبیل هم در معرض ریزش هستند. در هر زمان ممکن است مو مجدد شروع به رشد یا ریزش کند و دوره این بیماری در هر فردی متفاوت است.
علایم ناشی از بیماری
- ریزش ناگهانی موها در یک منطقه دایره شکل با حاشیه کاملا مشخص، شایع‌ترین علامت این بیماری است. در موارد نادر، ریزش مو ممکن است کامل باشد (طاسی کلی).
- معمولا هیچ درد یا خارشی وجود ندارد.
- این بیماری ممکن است فقط به ریش محدود شود که در آن صورت «کچلی منطقه‌ای ریش» نامیده می‌شود.
- در ناخن‌ها ممکن است ضایعاتی به نام تراکیونشیا Trachyonychia ایجاد شود.
انواع آلوپسی آراهآتا
سه نوع آلوپسی آراهآتا شناخته شده است:
- آلوپسی آراهآتا سکه‌ای
- آلوپسی آراهآتا totalis
- آلوپسی آراهآتا universalis
آلوپسی آراهآتا سکه‌ای
شایع‌ترین نوع این بیماری ناشی از اختلالات خودایمنی (سیستم دفاعی بدن) بوده و ریزش در آن به صورت سکه‌ای در اندازه‌های مختلف می‌باشد.
آلوپسی آراهآتا total
در آلوپسی آراهآتا total تمام موهای سر شروع به ریزش پیدا می‌کنند.
آلوپسی آراهآتا universal
نادرترین نوع این بیماری، آلوپسی آراهآتا universal می‌باشد که منجر به ریزش موی پوست سر و صورت و کل بدن می‌شود.
علت بیماری آلوپسی آراهآتا
هنوز علت دقیق بیماری شناخته شده نیست. احتمالا یک عامل ناشناخته باعث تحریک سیستم ایمنی می‌شود. سیستم ایمنی بدن فرد فولیکول مو را خودی تشخیص نداده و به عنوان یک غریبه با آن برخورد می‌کند و پاسخ ایمنی ایجاد شده توسط بدن اغلب به صورت ریزش سکه‌ای مو روی پوست سر است. لنفوسیت‌های T در اطراف فولیکول مبتلا تجمع یافته و باعث التهاب و متعاقب آن ریزش مو می‌شوند. پژوهش‌ها حاکی از آن است که این بیماری ممکن است ریشه ژنتیکی داشته باشد و قابل سرایت نمی‌باشد. نواحی طاس شده معمولا به اندازه یک سکه است اما در برخی افراد ریزش مو ممکن است شدیدتر باشد و حتی به طاسی کامل منتهی شود.
به نظر می‌رسد که سلول هدف سیستم ایمنی، ملانوسیت‌های فولیکول‌های (رنگدانه‌های پیاز مو) مو هستند زیرا در این بیماری موهای سفید نمی‌ریزند. نمونه‌برداری از پوست ناحیه بدون در زیر میکروسکوپ، تجمع گلبول‌های سفید لنفوسیتی (لنفوسیت‌های T) در اطراف پیاز موها را نشان می‌دهد. گاها در خون و در فولیکول‌های مو آنتی‌بادی ممکن است یافت شود. در این بیماری آسیب فولیکل مو دائمی نیست و همیشه امکان رشد دوباره موها وجود دارد.
شکل 2 مراحل آلوپسی آراهآتا
همراهی آلوپسی آراهآتا با سایر بیماری‌ها
فردی که دچار آلوپسی آراهآتا است نسبت به بقیه افراد جامعه شانس بیشتری برای سایر بیماری‌ها خودایمنی دارد.
اغلب مبتلایان به ریزش موی سکه‌ای از هر لحاظ سالم هستند ولی همراهی با سایر بیماری‌های سیستم ایمنی مانند بیماری تیرویید، لوپوس، ویتیلیگو (لک و پیس)، آدیسون، کولیت اولسرو، دیابت نوع ۱ (مرض قند)، آتوپی (اگزمای سرشتی یا درماتیت آتوپیک، آسم، رینیت آلرژیک)، لیکن پلان و میاستنی‌گراو گزارش شده است. ریزش موی سکه‌ای در مبتلایان به سندرم داون بیشتر از افراد دیده شده است.
شکل 3 بیماری‌های همراه با آلوپسی آراهآتا
بسیاری از بیماران تصور می‌کنند که به دنبال یک شوک روانی یا استرس شدید دچار ریزش موی سکه‌ای شده‌اند ولی از لحاظ علمی این موضوع اثبات نشده است. در ریزش موی سکه‌ای پیاز مو در اثر التهاب آسیب می‌بیند و فولیکول‌های در حال رشد (فاز آناژن) به طور زودرس وارد فاز تلوژن می‌شوند. در اثر این واقعه ساقه مو نازک و ضعیف می‌شود و در نتیجه موها هنگامی که به سطح پوست می‌رسند، می‌شکنند. موهای مبتلا که در حاشیه ناحیه طاس باقی مانده‌اند قاعده باریک و ساقه طبیعی دارند (شبیه علامت تعجب!).
تشخیص بیماری آلوپسی آراهآتا
معمولا تشخیص بیماری آلوپسی آراهآتا با معاینه فیزیکی به راحتی توسط پزشک انجام می‌شود. ممکن است پزشک جهت بررسی بیماری‌های همراه، تیرویید و موارد دیگر را آزمایش کند.
عوامل افزایش‌دهنده‌ی خطر
استرس و به خصوص حوادثی مثل داغ‌دیدگی، جدایی و تصادف عوامل افزایش‌دهنده خطر برای بعضی از افراد با سابقه خانوادگی طاسی سکه‌ای می‌باشند. این بیماری ربطی به رژیم غذایی یا کمبود ویتامین ندارد.
مراقبت‌های لازم
در حال حاضر راهی برای پیشگیری از این بیماری شناخته نشده است. معمولا بیماری خوب می‌شود به نحوی که رشد مجدد مو در عرض ۱۸ ماه تا ۳ سال ناحیه طاسی را ترمیم می‌کند. در بیمارانی که تعداد این نواحی کم و اندازه آن‌ها کوچک است معمولا بهبودی کامل است. این اختلال در ۲۵ درصد موارد در ناحیه دوباره رخ می‌دهد. ریزش کل موها و کند بودن یا ناکامل بودن رشد مجدد مو از عوارض احتمالی است.
درمان آلوپسی آراهآتا
در تمام انواع آلوپسی آراهآتا فولیکول‌های مو تا هنگامی که سیگنال مناسبی دریافت کنند، زنده می‌مانند و آماده برای رشد مجدد مو خواهند شد. بنابراین فولیکول‌های مو زنده‌اند و از بین نمی‌‌روند. در تمام موارد، رشد مجدد مو ممکن است بدون درمان حتی پس از گذشت سال‌ها صورت گیرد. طاسی‌های کوچک نیاز به درمان ندارند زیرا رشد مجدد موها ظرف ۳ تا ۱۲ ماه صورت می‌گیرد. البته اگر طاسی در معرض دید باشد بیماران ترجیح می‌دهند زودتر معالجه شوند .
در حال حاضر درمان قابل تاییدی از طرف FDA برای انواع آلوپسی‌های آراهآتا نوع universal و total وجود ندارد. با این وجود پزشکان متخصص زیادی سعی در به دست آوردن راهی برای درمان این بیماری دارند.
درمان آلوپسی آراهآتا خفیف (سکه‌ای)
راههای درمانی مختلفی برای آلوپسی آراهآتا خفیف (سکه‌ای) وجود دارد (ریزش موی سر کمتر از ۵۰ درصد) اگرچه در حال حاضر هنوز درمان قابل قبولی که در همه موارد نتیجه‌بخش باشد وجود ندارد.
- تزریق کورتیزون
رایج‌ترین روش درمان، تزریق آمپول کورتیزون به قسمت‌های بدون موی پوست است. تزریقات معمولا توسط یک متخصص پوست که از یک سوزن ریز استفاده می‌کند و به صورت ماهی یک بار، طی یک یا چند نوبت، در پوست اطراف ناحیه‌ای که دچار ریزش سکه‌ای شده و بدون مو است، انجام می‌شود. انجام این تزریق کاملا بدون درد و سوزش است چرا که از قبل از تزریق ناحیه مورد نظر را با کرم بی‌حس‌کننده، بی‌حس کرده‌اند. اگر موی جدید رشد کرد معمولا طی ۴ تا ۶ هفته نمایان خواهد شد. این درمان همچنین از گسترش ریزش مو در حاشیه ناحیه گرفتار جلوگیری می‌کند. در نواحی تزریق کورتیزون اثرات جانبی کمی ممکن است حاصل می‌شود. گاهی اوقات گودشدگی موقتی روی پوست در محل تزریق ایجاد می‌شود که این گودرفتگی معمولا خودبه‌خود پر می‌شود.
شکل 4 تزریق کورتیزون
۲. ماینوکسیدیل موضعی
استفاده ۲ بار در روز از محلول ماینوکسیدیل پنج درصد ممکن است موجب رشد مجدد مو در قسمت‌های پوست سر، ابروها و ریش در بیماری آلوپسی آراهآتا شود. اگر موی سر به طور کامل رشد کند، درمان با ماینوکسیدیل متوقف خواهد شد و نیازی به ادامه نیست. استفاده از محلول ماینوکسیدیل موضعی دو درصد به تنهایی در درمان این بیماری موثر نخواهد بود. اگر از کرم یا لوسیون کورتونی مانند بتامتازون ۳۰ دقیقه بعد از ماینوکسیدیل استفاده شود تاثیر بیشتری خواهد داشت. ماینوکسیدیل موضعی، بی‌خطر و استفاده از آن آسان است و فشار خون افراد نرمال را پایین نمی‌آورد.
شکل 5 ماینوکسیدیل موضعی
۳. پماد یا کرم آنترالین (anthralin)
یکی دیگر از درمان‌ها در آلوپسی آراهآتا استفاده از پماد یا کرم آنترالین می‌باشد. آنترالین روی نواحی بدون مو روزانه یک بار استعمال می‌شود و بعد از مدت کوتاهی، معمولا بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه شسته می‌شود. اگر موی جدیدی رشد کرد، درمان بین ۸ تا ۱۲ هفته ادامه خواهد داشت. آنترالین، به طور موقتی بر روی پوست ایجاد سوزش کرده و پوست تحت درمان قهوه‌ای کمرنگ خواهد شد. پس از استعمال دستها باید شسته شوند.
در طاسی‌های کوچک اگر علی‌رغم درمان، موها بعد از ۱ تا ۲ سال رشد نکند می‌توان کاشت مو انجام داد.
درمان آلوپسی آراهآتا universal/total
راههای درمانی کمی برای آلوپسی آراه‌‌‌آتای وسیع وجود دارد (فقدان موی سر بیشتر از ۵۰ درصد).
در طاسی‌های خیلی وسیع پاسخ افراد به درمان رضایت‌بخش نبوده یا موها چند ماه بعد از درمان دوباره می‌ریزند. این افراد تحت استرس شدید بوده و مجبورند سال‌ها از کلاه گیس یا تاتو استفاده کنند. البته بیماران نباید ناامید شوند زیرا این احتمال نیز هست که روزی موها خودبه‌خود یا با درمان‌های جدیدتر دوباره رشد کند.
- قرص‌های کورتیزون
گاهی اوقات قرص‌های کورتونی برای درمان ریزش موی شدید و وسیع تجویز می‌شود. استفاده از قرص‌های کورتون خیلی قوی‌تر از تزریق موضعی کورتون در پوست است. ضروری است قبل از مصرف قرص‌های کورتون در خصوص عوارض احتمالی آن با پزشک مشاوره کنید. با این درمان موها شروع به رشد کرده و شوربختانه وقتی که مصرف قرص‌های کورتون متوقف شد، معمولا دوباره موها ریزش می‌کند. عوارض جانبی قرص‌های کورتون در مبتلایان جوان و سالم قابل تحمل است. به طور کلی به علت طولانی بودن مدت درمان با قرص‌های کورتون و عوارضی که سلامتی را تهدید می‌کند و همچنین احتمال ریزش موها به دنبال قطع قرص‌های کوروتونی این روش درمانی چندان زیاد استفاده نمی‌شود.
- ایمونوتراپی موضعی
روش دیگری که برای درمان آلوپسی آراهآتا وسیع یا universal/total استفاده می‌شود، ایمونوتراپی موضعی می‌باشد که منجر به حساسیت و خارش می‌شود و همانند بلوط سمی یا پیچک عمل می‌کند. تقریبا موها در ۴۰ درصد از بیماران با درمان ایمونوتراپی موضعی، شروع به رشد مجدد می‌کنند و بعد از ۶ ماه درمان می‌شوند. دیفن‌سیپرون ماده حساسیت‌‌زایی است که در این بیماری استفاده می‌شود. آن دسته از افرادی که به رشد مجدد موی سر دست یافته‌اند، نیاز دارند که جهت حفظ رویش مو حداقل تا زمانی که رشد موها به حالت قبل برنگشته درمان را ادامه دهند. این درمان‌ها در اکثر نقاط آمریکا در دسترس نیست اگرچه در اروپا و کانادا زیاد انجام می‌شود.
شکل 6 ایمونوتراپی
۳. شیمی‌درمانی
در موارد طاسی وسیع درمان‌های شیمی‌درمانی شامل سیکلوسپورین و متوترکسات ممکن است استفاده شود.
۴. نوردرمانی (فتوتراپی)
فتوتراپی یا نوردرمانی عبارت است از درمان توسط تابش نور ماوراء‌بنفش که با طول موج بین 400-290 نانومتر می‌تواند اثرات متعددی بر روی عملکرد فولیکول مو داشته باشد. اثر اول آن تحریک و تکثیر سلول‌های رنگدانه‌ساز پوستی، ملانوسیت می‌باشد و دیگر اثر مفید آن تنظیم و مهار سیستم ایمنی پوستی. روش‌های مختلف نوردرمانی شامل پوواتراپی PUVA THERAPY و NBUVB است که با تعداد جلسات بیش از ۵۰ تا ۹۰ جلسه در درمان ریزش مو استفاده می‌شود ولی با قطع درمان احتمال ریزش مو وجود دارد.
شکل 7 عملکرد نوردرمانی (فتوتراپی)
۵.لیزر درمانی
اخیرا از تابش لیزر اگزایمر نیز برای تحریک رویش موها استفاده شده است. لیزر را می‌توان در کنار سایر درمان‌های اصلی مثل محلول ماینوکسیدیل استفاده کرد. موهای جدید در ابتدا نازک و سفیدرنگ هستند ولی به‌تدریج رنگ و جنس اولیه را پیدا می‌کنند.
۶. کلاه گیس
به طور کلی درمان‌ها در آلوپسی آراهآتا نوع پیشرفته زیاد موثر واقع نمی‌شوند (به ویژه آلوپسی آراهآتا universal/total). برای این منظور یک کلاه گیس مناسب گزینه خوبی برای این سری از افراد است. دقت مناسب در انتخاب کلاه گیس باعث می‌شود که کاملا طبیعی به نظر برسد. هرکلاه گیس باید کوتاه، کم پشت و سبک باشد. اغلب برای حفظ کلاه گیس، بر روی سر یک نوار مخصوصی که می‌توان آن را از داخل به کلاه گیس گره زد، چسبانده می‌شود و با این کار مانع از افتادن کلاه گیس (حتی در طول بازی‌های ورزشی) از سر می‌شود.
آلوپسی آراهآتا در کودکان
آلوپسی آراهآتا یک مشکل شایع است که در بین زنان و مردان و در تمام سنین اتفاق می‌افتد و بیشتر مواقع افراد جوان را درگیر می‌کند. آلوپسی آراهآتا در هر سنی تجربه متفاوتی دارد و این وضعیت هنگامی که در دوران کودکی بروز می‌کند علاوه‌بر بیمار، اعضای خانواده را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. انجمن آلوپسی آراهآتا (NAAF) برنامه‌های زیادی برای تحمل راحت این بیماری در خانواده‌هایی که فرزندشان مبتلا به این بیماری هستند، ترتیب داده است.
- کودکان کمتر از ۵ سال:
کودکان زیر ۵ سال واکنش کمتری به این بیماری نشان می‌دهند و طبیعتا آسیب روحی کمتری می‌بینند. کودک کودکستانی که ظاهرش مورد توجه برای خود و هم سن و سال‌هایش است، سرگرم کاوش در دنیای اطراف و کسب مهارت و استقلال است. نداشتن مو ممکن است فقط باعث ایجاد ناهنجاری شود و بیشتر هم سن و سال‌هایش توجه زیادی به ظاهر متفاوت او ندارند.
- کودکان بین ۶ تا ۱۲ سال:
بین سنین ۶ تا ۱۲ سال، کودکان به دنبال برقراری ارتباط با دیگران به منظور کشف مهارت‌های ارتباطی با دنیای اطراف هستند و این که دیگران چه فکری یا چه حسی نسبت به آن‌ها دارند برای آن‌ها بسیار مهم است. توجه به مسائلی که دیگران به آن می‌اندیشند به کودک می‌آموزد تا محتاط باشند.
برای کودکان در سن بلوغ این که دیگران در مورد آن‌ها چه می‌گویند، چگونگی تفاوت آن‌ها با دیگران و آیا دیگران آن‌ها را مسخره می‌کنند یا نه، خیلی نگران‌کننده است زیرا آن‌ها در این سن در مورد تفاوت‌های فردی آگاهی به دست می‌آورند. متاسفانه آن‌ها بیشترین لطمه را از کسانی می‌خورند که نگاهشان به این کودکان، نگاه عادی و معمولی نیست.
حتی اگر کودکی از زمان نوزادی مبتلا به آلوپسی آراهآتا باشد، اکنون با مشکلاتی جدیدی از سازگاری روبرو می‌شود. هم سن و سالی‌ها مهمترین قسمت در زندگی او هستند، حتی یک کودک با داشتن روحیه‌ای شاد ممکن است از این بیماری احساس ترس کند، با این وجود اگر کودکی حس خوبی نسبت به خود و کارهایی که از آن لذت می‌برد داشته باشد احتمال این که بتواند این مشکلات را با موفقیت پشت سر بگذارد وجود دارد.
درمان‌های طبیعی آلوپسی آراهآتا
برخی از افراد مبتلا به آلوپسی آراهآتا روش‌های درمانی دیگری را برای درمان این بیماری انتخاب می‌کنند، مانند موارد زیر:
- رایحه درمانی
- ماساژ پوست سر
- طب سوزنی
- میکرونیدلینگ
- پروبیوتیک‌ها
- لیزردرمانی با لیزر کم توان (LLLT)
- ویتامین‌ها مانند روی و بیوتین
- نوشیدنی‌های آلوئه‌ورا
- مالیدن آب پیاز به پوست سر
- استفاده از روغن‌های اساسی مانند درخت چای، رزماری، اسطوخودوس و نعناع فلفلی
- روغن‌های دیگر، مانند نارگیل، کرچک، زیتون و جوجوبا
- یک رژیم غذایی ضدالتهابی که همچنین به عنوان پروتکل خودایمنی شناخته می‌شود و شامل یک رژیم محدود است که عمدتا از گوشت و سبزیجات است.
- مکمل‌های گیاهی مانند جینسینگ، چای سبز، گیاه گلیس چوبی و نخل اره
بیشتر این روش‌های درمانی جایگزین در نظر بالینی آزمایش نشده‌اند بنابراین اثربخشی آن‌ها در درمان ریزش مو مشخص نیست.
پیش آگهی آلوپسی آراهآتا
پیش آگهی آلوپسی آراهآتا برای هر فرد متفاوت است و قابل پیش‌بینی نیست.برخی از بیماران فقط یک بار ریزش مو را تجربه کنند و عود مجدد ندارند ولی برخی دیگر ممکن است تا پایان عمر با دوره‌های ریزش مو مواجه شوند.
جهت مطالعه بیشتر درمورد درمان‌های ریزش مو مقاله‌های پی آر اف، پی آر پی، مزوتراپی و اسکالپ را مطالعه فرمایید.
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری عکس دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
- تلفن :03116662224
تعداد بازدید از این مطلب: 23075
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
تلفن :03136662224
۰ دیدگاه