لیکن پلان مویی یا لیکن پلانوپیلاریس

بیماری لیکن پلان در سال‌های اخیر از علل شایع ریزش مو در رده‌های سنی مختلف است؛ استرس، مصرف سیگار، قلیان و آلودگی هوا از علل شایع بروز این بیماری است ولی نکته قابل توجه درباره بیماری لیکن پلان این است که مبتلایان به عارضه ریزش مو باید در مراحل اولیه به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنند تا با تشخیص و درمان به موقع رویش موها به حالت عادی بازگردد. درمان ریزش موی سر در مبتلایان به لیکن پلان با درمان ریزش موی عادی متفاوت است بنابراین در این بیماران علاوه‌‌بر درمان ریزش موی عادی باید درمان لیکن پلانوپیلاریس نیز انجام شود. لیکن پلانوپیلاریس یک بیماری التهابی بوده که با ریزش مو دائمی و پیشرونده در سر مشخص می‌شود. نوع کلاسیک این بیماری با نام لیکن پلان فولیکولار یا لیکن پلان مویی هم شناخته می‌شود. در این مقاله دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو به بررسی علت، علائم، تشخیص و درمان لیکن پلان مویی می‌پردازد.

سه شکل بالینی از بیماری مشاهده می‌شود:

1. فرم کلاسیک
2. ریزش موی فیبروزدهنده Frontal fibrosing alopecia
3. سندروم گراهام لیتل Graham Little syndrome

در فرم ریزش موی فیبروزدهنده درگیری در نواحی پیشانی دیده می‌شود که موهای ابروها نیز ممکن است درگیر شود.
در سندروم گراهام لیتل که خیلی نادر است، موهای نواحی زیر بغل و کشاله ران نازک شده و درگیری فولیکول موهای اندام‌ها و تنه دیده می‌شود.

معمولا لیکن پلانوپیلاریس بدون شواهد درگیری در سایر نواحی بدن وجود دارد ولی ممکن است ضایعات لیکن پلان بطور همزمان (30 درصد) روی پوست، ناخن و مخاط‌ها دیده شود.

شکل 1 ریزش موی فیبروزدهنده Frontal fibrosing alopecia

چه کسانی به لیکن پلان مویی مبتلا می‌شوند؟

لیکن پلانوپیلاریس معمولا زنان جوان را درگیر می‌کند، هر چند که در هر سنی ممکن است ایجاد شود. لیکن پلان مویی معمولا همزمان با لیکن پلان پوستی، ناخن و دهانی ایجاد می‌شود و با درگیری فولیکول‌های مو باعث ریزش موی دائمی می‌شود.

علت لیکن پلان مویی چیست؟

علت بیماری به خوبی مشخص نشده است اما از آنجایی که لیکن پلان نوعی بیماری التهابی و خودایمنی است، می‌توان علل ژنتیکی و محیطی مانند استرس، سیگار، آلودگی هوا و... را در ایجاد آن دخیل دانست. ابتلا به هپاتیت، درمان‌های طولانی مدت با آنتی‌بیوتیک‌ها (به علت ابتلا به بیماری‌های عفونی)، مصرف دارو در بیمارانی که مشکلات قلبی دارند نیز از علل دیگر ابتلا به ریزش مو به علت لیکن پلان است که البته این علل شیوع کمتری دارد.

شکل 2 علل لیکن پلان مویی

علائم لیکن پلان مویی چیست؟

• لیکن پلانوپیلاریس معمولا با وجود مناطق بدون مو در پوست سر که در اثر ریزش مو ایجاد شده‌اند مشخص می‌شود. در مناطق درگیر هیچ فولیکول مویی مشاهده نمی‌شود.
• در کناره‌های این ضایعات ممکن است پوسته‌ریزی و قرمزی اطراف فولیکول‌های مو دیده شود.
• همچنین موها به آسانی کنده می‌شوند.
• ممکن است ضایعات در ابتدا کوچک و متعدد باشند که به هم وصل شده و ضایعات بزرگتری را ایجاد می‌کنند.
• بیماری در حاشیه‌ی ضایعات پوست سر فعال‌تر است.
• در لیکن پلان مویی معمولا ریزش مو در ناحیه جلوی سر و سایر نواحی گیجگاهی اتفاق می‌افتد.

بیمار ممکن است از موارد زیر شکایت داشته باشد:

• خارش
• درد
• حساسیت به لمس یا تندرنس
• سوزش سر

لیکن پلان فولیکولار معمولا به تدریج و موذیانه پیشرفت می‌کند (البته در موارد نادری ممکن است بصورت ناگهانی ایجاد شود) و باعث ریزش موی کل سر نمی‌شود. این عوارض اغلب بدون علامت است ولی با استرس تشدید می‌شود.

شکل 3 علائم لیکن پلان مویی

عوامل تشدید‌‌کننده این بیماری چیست؟

روند ریزش مو در مصرف‌کنندگان سیگار و قلیان با شدت بیشتری انجام می‌شود. استرس، ارث و آلودگی‌ هوا از عوامل اصلی ریزش مو به علت بیماری لیکن پلان است. استفاده از رنگ‌‌موهای شیمیایی نیز از علل احتمالی ریزش است لذا مبتلایان به این عارضه در هیچ شرایطی نیاید از رنگ‌موی شیمیایی استفاده کنند.

تشخیص این بیماری چگونه انجام می‌شود؟

تشخیص و درمان بهنگام از نکات اصلی درمان ریزش مو به علت لیکن پلان است. ابتدا باید شرح حال کاملی از بیمار گرفته شود و سپس بطور دقیق بیمار مورد معاینه قرار گیرد. از آنجایی که ابتلای همزمان به لیکن پلان پوستی و مخاطی شایع است بنابراین حتما باید سایر نواحی بدن از جمله دهان و ناخن‌ها به خوبی بررسی شوند. پوسته‌ریزی و قرمزی اطراف فولیکول‌های مو و ریزش پچی مو‌ها که معمولا همراه با سوزش و خارش پوست سر است به نفع تشخیص بیماری است. تشخیص لیکن پلان مویی با نمونه‌‌برداری یا بیوپسی از ضایعات پوسته‌ریزی دهنده و قرمز در نواحی ریزش‌‌دهنده مو قطعی می‌شود.

• نمونه‌برداری از مناطقی از پوست سر که دچار اسکار شده‌اند کمکی به تشخیص نمی‌کند و حتما باید بیوپسی از حاشیه ضایعات گرفته شود زیرا بیماری در این نواحی فعال است.
• ایمونوفلورسانس در فاز فعال بیماری نشان‌دهنده وجود Anti-IgA و Anti-IgM در مناطق درگیر است.
• تشخیص افتراقی مهم آن لوپوس پوستی (DLE) می‌‌باشد و سایر علل دیگر ریزش موهای اسکارگذار و ریزش موی سکه‌ای بایستی مد نظر قرار گیرد.

شکل 4 تشخیص لیکن پلان مویی

الگوی ریزش مو در این بیماری چگونه است؟

الگوی ریزش مو در این بیماری برخلاف ریزش موی مدل مردانه که در ناحیه جلوی سر بروز می‌کند. در ناحیه گیجگاهی، بالای گوش و گاه تمام سر است که در حالت عادی ریزش مو در این نواحی مشاهده نمی‌شود.

درمان لیکن پلان مویی چگونه است؟

درمان ریزش موی سر در مبتلایان به لیکن پلان با درمان ریزش موی عادی متفاوت است. بنابراین در صورتی که درمان مناسب در سال اول ابتلا به این بیماری انجام شود رویش مو ۸۰ تا ۱۰۰ درصد به حالت عادی باز می‌‌‌گردد اما چنانچه درمان پس از یک سال اول ابتلا آغاز شود نتایج درمانی حدود ۳۰ درصد است. مشکل اصلی لیکن پلان مو آتروفی و اسکار همراه با ریزش موی دائمی است. درمان لیکن پلانوپیلاریس مشکل و پردردسر است و باید به سرعت انجام شود. دراین‌باره مهارت پزشک معالج در نتیجه درمان تاثیر بسزایی دارد و با کنترل التهاب ناشی از لیکن پلان می‌توان رشد مو را انتظار داشت.

در این بیماری احتمال ایجاد اسکار بالا می‌باشد. هدف اصلی درمان کاهش سرعت پیشرفت بیماری و از بین بردن علائم و کاهش ایجاد اسکار است که بایستی بلافاصله بعد از تشخیص بیماری درمان شروع شود. ریزش مو ممکن است پس از درمان نیز با سرعت کمتری ادامه پیدا کند.

خط اول درمان لیکن پلان مویی استفاده از داروهای ضدالتهابی زیر است:

• کورتیکواستروئید (کورتون و پردنیزون یا پردنیزولون) موضعی، خوراکی یا تزریقی به درون ضایعات.
• داکسی سیکلین و یا تتراسیکلین نیز به دلیل خاصیت ضدالتهابی ممکن است مورد استفاده قرار گیرند.

داروهای ضدالتهابی قوی

درصورت عدم پاسخ به درمان با کورتون، می‌توان از داروهای زیر استفاده کرد:

• هیدروکسی کلروکین (Hydroxychloroquine)
• متوتروکسات (Methotrexate)
• سیکلوسپورین (Cyclosporine)
• میکوفنولات موفتیل (Mycophenolate mofetil): معمولا در موارد مقاومت به هیدروکسی کلروکین و سیکلوسپورین استفاده می‌شود.
• پیوگلیتازون (Pioglitazone)

سایر داروهای مورد استفاده برای درمان لیکن پلان مویی:

• داپسون (Dapsone)
• تالیدومید (Thalidomide)

پاسخ به درمان در بیماران مختلف متفاوت است اما پزشک انتظار دارد که ریزش مو کاهش یافته و علائم اذیت‌‌‌کننده بیماری نظیر خارش و سوزش از بین بروند.

آیا کاشت مو و رشد مجدد موها در لیکن پلان مویی امکان‌پذیر است؟

درمان دارویی برای رشد مجدد مو

متاسفانه درمان دارویی و استفاده از لوسیون‌های مو برای رشد مجدد مو‌ها در لیکن پلان مویی تاثیری ندارند و رشد مجدد موها در مناطقی از سر که دچار اسکار شده با درمان دارویی در حال حاضر غیرممکن است و متاسفانه هنوز هیچ دارویی برای درمان ریزش مو در لیکن پلانوپیلاریس معرفی نشده است.

کاشت مو

در گذشته کاشت مو در مناطقی از سر که دچار اسکار شده‌اند غیرممکن بود زیرا این مناطق دچار تغییرات دژنراتیو شده و با کاهش عروق خونی (واسکولاریتی) همراه هستند. همچنین مناطقی از سر که می‌توان از آن‌ها برای برداشت فولیکول مو استفاده کرد دچار اسکار شده و عملا از بین می‌رفتند و تعداد کافی فولیکول مو برای پوشش بافت اسکار وجود نداشت. به همین دلیل کاشت مو در این مناطق بسیار دشوار و در عین حال رضایت‌بخش نبود. اما اخیرا در چندین مقاله از کاشت موفقیت‌آمیز مو در مناطقی از سر که در اثر لیکن پلان مویی دچار اسکار شده بودند خبر دادند. در ادامه به بررسی این مقالات می پردازیم:

در مقاله‌‌‌ای که در سال 2016 منتشر شد از کاشت موفقیت‌آمیز مو در افراد مبتلا به لیکن پلانوپیلاریس خبر داد. بیماری که تحت کاشت مو قرار گرفته بود فردی 24 ساله بود که به لیکن پلان مویی غیرفعال مبتلا بود و دارای ضایعاتی با قطر 2 میلی‌متر تا 5 سانتی‌متر در مناطق مختلف سر از جمله لوب فرونتال، پاریتال و گیجگاهی بود. بیمار از 2 سال قبل هیچ درمانی برای بیماری خود دریافت نکرده بود.

ابتدا طی یک فرآیند آزمایشی کاشت مو 50 گرافت مو از مناطق سالم در پشت سر برداشت شد و با روش Stick and Place در مناطقی از جلوی سر که بافت اسکار وجود داشت کاشته شد. بعد از این فرآیند 80 درصد از فولیکول‌های کاشته شده به خوبی رشد کردند.

شکل 5 روش Stick and Place

10 ماه پس از موفقیت فرآیند آزمایشی کاشت مو 850 گرافت مو از سایر مناطق سالم و ریش بیمار برداشت شد و در مناطقی از سر که دچار اسکار شده بودند کاشته شد. در نهایت بیش از 80 درصد از فولکول‌های کاشته شده به خوبی رشد کردند. در طی این فرآیند پیش از هر بار عملیات کاشت مو پلاسمای حاوی پلاکت (Platelet Rich Plasma or PRP) بصورت داخل جلدی به ناحیه دچار اسکار تزریق می‌شد. در کل می‌توان گفت که آینده درخشانی برای کاشت مو در درمان لیکن پلانوپیلاریس وجود دارد و به زودی روش‌هایی ارزان و سریع برای رشد مجدد مو در بیماران مبتلا به لیکن پلان مویی عرضه می‌شوند.

• نام دیگر بیماری: لیکن پلانوپیلاریس
• شیوع بیماری: در زنان جوان شایع‌تر است.
• علائم بیماری: ریزش مو دائمی، پوسته ریزی، قرمزی پوست
• نشانه‌های بیماری: کنده شدن مو‌ها، عدم وجود فولیکول مو، التهاب فولیکول‌ها
• دوره بیماری: مزمن
• علت بیماری: خودایمنی
• فاکتورهای خطر: ابتلا همزمان به لیکن پلان
• تشخیص: معاینه فیزیکی، بیوپسی پوست
• تشخیص‌های افتراقی: درماتیت سبورئیک، آلوپسی آره آتا، طاسی آندروژنیک، لوپوس پوستی یا دی ال ایی
• درمان: کورتیکواستروئیدها، داکسی سیکلین، داپسون، متوتروکسات
• پیش‌آگهی: متوسط

باید توجه داشت که در چکاپ‌های عادی ریزش مو، بیماری لیکن پلان با آزمایش خون تشخیص داده نمی‌شود. در مرحله اولیه که بیمار جهت درمان ریزش مو به پزشک متخصص پوست مراجعه می‌کند علت ریزش مویی که در اثر بیماری لیکن پلان بروز کرده مشخص نیست و بظاهر مشکلی وجود ندارد. تشخیص قطعی این عارضه با نمونه‌برداری از پوست سر و آزمایش نمونه امکان‌پذیر است. در مواردی که ریزش مو با درمان‌های معمول که به وسیله پزشک متخصص تجویز می‌شود. اگر ریزش مو در طی مدت 2 ماه برطرف نشود باید بیوپسی پوست سر و آزمایش انجام شود زیرا پس از 60 روز ریشه مو تخریب شده و رویش موها به حالت عادی برنمی‌گردد.

در پایان دکتر مریم ملکی تاکید می‌کند که با مراجعه زود هنگام به پزشک متخصص پوست و مو و نمونه‌‌برداری از پوست می‌توان از تشدید این بیماری جلوگیری و ریزش مو را درمان کرد.

لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری عکس دیدن فرمایید.

آدرس:اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن :03116662224

رزرو نوبت ویزیت آنلاین دریافت مشاوره رایگان
تعداد بازدید از این مطلب: 19367
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن :03136662224