عوارض پوستی واکسن کووید

همه‌گیری بیماری کروناویروس 2019 (COVID-19) ، منجر به توسعه و تایید واکسن‌هایی علیه ویروس عامل، سندرم حاد تنفسی ویروس کرونا 2 (SARS-CoV-2) شده است . بیش از 100 شرکت و مؤسسه در سراسر جهان، نامزدهای تولید واکسن بوده‌اند. بیماری کروناویروس (COVID-19) با طیف بالینی وسیعی از تظاهرات پوستی از جمله ضایعات کهیر، وزیکولار، واسکولیت همراه است و به نوبه آن، واکسیناسیون کووید-19 در آزمایشات بالینی نیز، با واکنش‌های پوستی مرتبط بوده است. در این مقاله دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو به بررسی عوارض پوستی پس از تزریق انواع واکسن‌‌های کرونا می‌پردازند.

انواع واکسن کووید ـ 19 :

سه رویکرد کلی برای تولید واکسن علیه بیماری‌های ویروسی وجود دارد:

1. واکسن حاوی خود ویروس کامل
2.  واکسن حاوی ماده ژنتیکی ویروس DNA یا RNA
3. قسمتی از ویروس که سیستم ایمنی را تحریک می‌کند.

با توجه به نو پدید بودن این بیماری، پاندمیک شدن و مرگ و میر نسبتاً بالا در طی مدت کوتاه بروز آن، تلاش‌های زیادی در دنیا برای ساختن واکسن صورت گرفته است. بر اساس گزارش سایت WHO تا تاریخ 12 مـه 2021 میلادی، 99 واکسن در فازهای مختلف کارآزمایی بالینی و 184 واکسن در مرحله پیش بالینی در دنیا قرار دارند و 8 واکسن در کشورهای مختلف مجوز مصرف اضطراری گرفته‌اند.
واکسن‌های تایید شده کنونی برای کووید، مبتنی بر اسید نوکلئیک هستند. اسید ریبونوکلئیک پیام رسان (mRNA)، در واکسن‌های مدرنا و فایزر به کار رفته است .
فرم‌های ناقل ویروسی در واکسن آسترازنکا به کار رفته است.
فرم ویروس غیرفعال در واکسن سینوفارم و واکسن حاوی زیرواحد پروتئینی، در واکسن نوواکس به کار برده شده است. واکسن کووید ـ 19 در بیماران با بیماری‌های پوستی: اکثر این واکسن‌ها باعث تقویت سیستم ایمنی سلولی می‌شوند . از نظر تئوری ، به دلیل تقویت سیستم ایمنی در اثر تزریق واکسن، احتمال تشدید بیماری‌های خودایمنی مانند پسوریازیس، لیکن پلان و ویتیلیگو وجود دارد .

1. درماتیت آتوپیک و سایر بیماری‌های آلرژیک پوستی :

گزارش‌های نادری از واکنش‌های آلرژیک شدید به مواد مختلف در انواع واکسن در افرادی که سابقه آلرژی دارند، وجود دارد؛ با این وجود توصیه می‌شود افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک و سایر بیماری‌های آلرژیک پوستی، واکسن کووید ـ 19 را مطابق برنامه دریافت کنند. درماتیت آتوپیک به خودی خود، فاکتور خطری برای ابتلا به کووید ـ 19 یا فرم شدید آن و منع مصرفی برای تزریق واکسن نیست. البته داروهای سیستمیک مصرف شده توسط بیماران ( به استثنای Dupilumab ) ممکن است کارایی واکسن را کاهش دهند. لذا بهتر است با حداقل دوز ممکن مصرف شوند یا از روز تلقیح واکسن، سیکلوسپورین و مهارکننده‌های JAK به مدت 1 هفته و متوتروکسات یا آزاتیوپرین به مدت 2 هفته به صورت موقت قطع شوند.
در برخی موارد، مصرف داروهای آنتی‌هیستامین قبل از تزریق واکسن، می‌تواند کمک کننده باشد و این افراد تا 30 دقیقه بعد از تزریق باید تحت نظر باشند. تنها افرادی که سابقه آلرژی شدید به یکی از اجزای واکسن دارند، نباید واکسینه شوند.

2. پسوریازیس :

براساس نظر انجمن ملی پسوریازیس، بیماران مبتلا به پسوریازیس، منعی از نظر دریافت واکسن کووید ندارند. میزان تأثیر درمان‌های پسوریازیس بر کارایی واکسن‌ها تا کنون کاملا مشخص نیست . لذا در حال حاضر و بر اساس شواهد موجود، توصیه می‌شود بیماران هنگام دریافت واکسن، هیچ کدام از داروهای خود را قطع نکنند.

بیماری پسوریازیس

3. پمفیگوس :

با توجه به سرکوب سلول‌های B توسط داروی ریتوکسیمب، توصیه می‌شود این دارو در بیماران پمفیگوس، 4 هفته بعد از تزریق آخرین دوز واکسن شروع شود. در مورد بیمارانی که تحت درمان با این دارو می‌باشند، توصیه می‌شود همانند واکسن آنفلوانزا تزریق واکسن کووید، 20 - 12 هفته پس از خاتمه یک سیکل درمان، صورت گیرد تا حداقل 4 هفته با شروع سیکل بعدی، (که معمولاً هر 6 ماه است) فاصله داشته باشد .

واکنش‌های پوستی پس از واکسیناسیون کووید-19 ، چه زمان پس از تزریق و در چه جنسی شایع‌تر است ؟

در یک مطالعه، واکنش‌های پوستی در عرض 3 روز پس از دریافت واکسن در 1.9% از افراد، پس از دریافت اولین دوز واکسن‌های حاوی mRNA ( مدرنا و فایزر ) گزارش شد. حدود 90% از واکنش‌های پوستی پس از واکسیناسیون کرونا، در زنان رخ می‌دهد.

شایعترین عارضه پوستی پس از واکسن کووید_19 چیست ؟

شایعترین عارضه، واکنش تأخیری دیررس ( 7 روز پس از دوز اول و 2 روز پس از دوز دوم ) در محل تزریق است که " بازوی کووید " نام دارد و بیشتر به دنبال تزریق واکسن مدرنا ایجاد می‌شود . این عارضه شامل علایم زیر است:

• قرمزی
• سفتی وسیع
•  درد
•  کهیر
•  راش
• پلاک اریتماتوی خارش‌دار
•  بثورات سرخک مانند یا ضایعات بنفش

تمام این واکنش‌ها خفیف بوده و در طی 4 تا 5 روز و با مصرف خوراکی مسکن، آنتی‌هیستامین و کورتیکواستروئید موضعی برطرف می‌شوند. اریتم و خارش به غیر از محل تزریق، از جمله موارد شایع واکنش پوستی بوده است که 1 درصد گزارش شد.

واکنش پوستی به کرونا

   

واکنش‌های پوستی خفیف غیرمعمول به واکسن‌های کووید-۱۹ چیست ؟

• تورم در محل فیلرهای آرایشی پس از واکسیناسیون با فایزر و مدرنا
• بیماری پیتریازیس روزآ : هم با عفونت کووید و هم با واکسن کووید مرتبط است.
• شله‌ور شدن ویروس‌‌های واریسلا زوستر ( آبله مرغان / زونا ) و هرپس سیمپلکس
•  پدیده رینود : یک مورد، 2 هفته پس از واکسن کووید-19 گزارش شده است.

واکنش‌های جدی پوستی غیرمعمول به واکسن‌های COVID-19 چیست ؟

1. بیماری پمفیگوئید تاولی : شروع در عرض 3 روز تا 2 هفته پس از واکسیناسیون.
2. لوپوس اریتماتوی پوستی تحت حاد : شروع، روزها تا هفته‌ها پس از واکسیناسیون.
3. تشدید پسوریازیس، درماتیت آتوپیک و لیکن پلان.
4. اریتم مولتی فرم : به اولین دوز واکسن کووید-19 مدرنا مرتبط است.
5. واکنش آنافیلاکسی : با نرخ 4.7 مورد در میلیون در واکسن فایزر و 2.5 مورد در میلیون در واکسن مدرنا، نادر است.

آنافیلاکسی به واکسن‌ها معمولاً به دلیل اجزای جداگانه واکسن مانند پروتئین تخم مرغ، ژلاتین و سایر مواد افزودنی است . با این حال، علت آنافیلاکسی واکسن با موارد واکسن COVID-19 نامشخص است اما پلی اتیلن گلایکول 2000 در واکسن می‌تواند عاملی برای ایجاد واکنش آنافیلاکسی باشد. علائم و نشانه‌های شایع واکنش آنافیلاکسی، شامل:

• کهیر سراسر بدن
• آنژیوادم ( تورم عروق)
• علائم انسداد تنفسی و راه هوایی : شروع این واکنش ، به طور معمول در عرض چند دقیقه تا چند ساعت پس از تجویز واکسن است.

واکسن آسترازنکا حاوی پلی اتیلن گلایکول 2000 نیست، بنابراین یک جایگزین برای افرادی است که سابقه آلرژی به PEG 2000 دارند. ارزیابی توسط متخصص آلرژی ممکن است قبل از واکسیناسیون در هر فرد مشکوک به آلرژی PEG، توصیه شود.

چه مواردی می‌توانند واکنش آنافیلاکسی را تقلید کنند ؟

اضطراب : علائم مرتبط با اضطراب، اغلب فاقد یافته‌های پوستی مانند کهیر یا کاهش فشار خون است . بنابراین، ثبت دقیق علائم حیاتی و یافته‌های معاینه فیزیکی از جمله پوست، حلق و ریه‌ها ضروری است. عکس‌برداری از یافته‌های پوستی برای کسانی که بیمار را پس از رفع واکنش ارزیابی می‌کنند، بسیار مفید است .
واکنش وازوواگال : تجویز واکسن ممکن است باعث واکنش‌های وازوواگال شود، به ویژه در بیمارانی که مستعد این بیماری هستند. واکنش‌های وازوواگال با افت فشار خون، رنگ پریدگی، تعریق، ضعف، تهوع، استفراغ، کاهش ضربان قلب و در صورت شدید، با از دست دادن هوشیاری مشخص می‌شود. واکنش‌های وازوواگال می‌توانند آنافیلاکسی را تقلید کنند، زیرا هر دو ممکن است منجر به افت فشار خون شوند . با این حال، علائم و نشانه‌های پوستی معمولاً کاملاً متفاوت هستند. معمولاً قبل از غش، رنگ پریدگی رخ می دهد در حالی که آنافیلاکسی اغلب با گرگرفتگی شروع می‌شود و ممکن است شامل خارش، کهیر و آنژیوادم نیز باشد. در آنافیلاکسی، افزایش ضربان قلب رخ می‌دهد. در بیمارانی که در پاسخ به واکسیناسیون غش می‌کنند، بهتر است که دوزهای آینده در حالی که بیمار به پشت خوابیده است تزریق شود.

علائم هشدار دهنده وازوواگال

واکسن کرونا و فیلرهای آرایشی منعی برای استفاده همزمان یکدیگر هستند ؟

چند مورد التهاب موقت در محل تزریق قبلی فیلرهای زیرجلدی، چندین ماه پس از تزریق واکسن‌های کووید ـ 19 بر پایه mRNA به خصوص مدرنا، گزارش شده است که می‌تواند ناشی از تحریک سیستم ایمنی باشد.
با توجه به نادر و موقتی بودن این واکنش‌ها، انجمن جراحی پوست آمریکا توصیه می‌کند که واکسیناسیون می‌تواند بدون هیچ نگرانی در افرادی کـه فیلر تزریق کرده‌اند انجام شود و افرادی هم که واکسن زده‌اند، می‌توانند بدون مشکل فیلر تزریق نمایند.

موارد منع دریافت واکسن‌های mRNA COVID-19 چیست ؟

1. سابقه شناخته شده واکنش آلرژیک شدید به هر یک از اجزای واکسن، از جمله ماده کمکی PEG 2000. 2. واکنش آلرژیک به دوز قبلی واکسن mRNA.

واکنش‌های پوستی COVID-19 چگونه درمان می شوند ؟

بیشتر واکنش‌های پوستی، خود محدود شونده هستند . آنافیلاکسی نیاز به درمان سریع با آدرنالین عضلانی و اکسیژن دارد. برخلاف آنافیلاکسی، عوارض جانبی پوستی به تنهایی منع مصرفی برای واکسیناسیون مجدد نیستند. شواهد موجود نشان می‌دهد که واکنش‌های پوستی به واکسیناسیون کووید-19 معمولاً جزئی و خود محدودشونده هستند و نباید واکسیناسیون را متوقف کنند.

درمان بیماران با واکنش‌های خفیف :

اکثر بیمارانی که واکنش‌های خفیف فوری از جمله کهیر محدود، برافروختگی، علائم ذهنی، علائم خفیف و خودبه‌خود برطرف‌شونده‌ی قفسه سینه یا گلو به اولین دوز واکسن داشته‌اند، نیازی به ارزیابی توسط متخصص آلرژی یا آزمایش پوستی ندارند. اکثریت قریب به اتفاق این بیماران، دوز دوم را بدون هیچ عارضه‌ای تحمل می‌کنند. به چنین بیمارانی توصیه می‌شود که دوز دوم از همان واکسن را در شرایطی دریافت کنند که بتوان آنها را به مدت 30 دقیقه پس از تجویز پیگیری کرد. اگرچه تأثیر آنتی‌هیستامین‌های غیر آرام‌بخش بر واکنش‌های دوز دوم ناشناخته است، به برخی از بیماران با واکنش‌های خفیف به دوز اول، توصیه می‌شود که یک دوز از این داروها را قبل از دوز دوم واکسن دریافت کنند. به عنوان مثال ستیریزین (10 میلی گرم)، لوراتادین ( 10 میلی گرم )، فکسوفنادین ( 180 میلی گرم) یک ساعت قبل از واکسیناسیون تجویز شوند.

کهیر،عوارض پوستی واکسن کرونا

درمان بیماران با واکنش‌های متوسط ​​و شدید :

بیمارانی که واکنش‌های آنافیلاکسی متوسط ​​یا شدید و بالقوه آنافیلاکسی را به اولین دوز واکسن mRNA COVID-19 تجربه کرده‌اند، در صورت امکان باید برای ارزیابی به متخصص آلرژی ارجاع داده شوند. نمونه‌هایی از واکنش‌های متوسط ​​تا شدید، شامل: کهیر منتشر شده، تورم زبان یا حنجره، خس‌خس سینه، افت فشار خون یا استفراغ است. هر دو مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) و سازمان جهانی آلرژی (WAO) توصیه می‌کنند که از تجویز دوز دوم واکسن mRNA COVID-19 به بیماری که پس از اولین دوز، دچار واکنش آلرژیک شدید شده است استفاده نشود. اگر بیمار واکنش شدیدی به اولین دوز واکسن mRNA COVID-19 داشته باشد، می‌توان واکسن غیر mRNA را جایگزین دوز دوم کرد.

رزرو نوبت ویزیت آنلاین دریافت مشاوره رایگان
تعداد بازدید از این مطلب: 337
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن :03136662224