علائم بیماری روزاسه و راه‌هاى درمان آن

روزاسه یا رزاسه بیماری شایعی است که پنج درصد مردم به آن مبتلا هستند. این بیماری را که با نام «آکنه بزرگسالان» نیز یاد می‌کنند، ممکن است در ابتدا تنها به شکل قرمزی و برافروخته شدن چهره در مواقع مختلف خود را نشان دهد و حالتی گذرا داشته باشد. به تدریج این بیماری به سمت قرمزی پایدار در میانه چهره پیشرفت می‌کند. این بیماری عمدتا پوست صورت را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث قرمزی در بینی، چانه، گونه‌ها و پیشانی می‌شود. با گذشت زمان این قرمزی ممکن است شدیدتر شود. در برخی موارد بیماری پوستی روزاسه در قفسه سینه، پشت و گردن بروز می‌کند. روزاسه در برخی از افراد باعث بروز جوش‌ها و برآمدگی‌های چرکی می‌شود. پیشرفت بیماری، به تدریج عروق خونی کوچک و جوش‌‌‌‌‌های ظریفی در روی منطقه قرمز رنگ پوست ایجاد می‌شوند. ولی برخلاف آکنه، در این بیماری جوش‌های سرسیاه وجود ندارند.

در اوایل پیدایش، روزاسه ممکن است خودبه‌خود ایجاد شده و سپس برطرف شود. ولی با گذشت زمان وقتی پوست دیگر به رنگ طبیعی خود برنمی‌گردد و یا سایر نشانه‌ها از قبیل جوش‌های ریز و عروق خونی بزرگ نمایان می‌شوند، بهترین کار مراجعه به پزشک متخصص پوست است. این بیماران بندرت خودبه‌خود بهبودی کامل می‌یابند و ممکن است بیماری آن‌ها سال‌ها باقی بماند یا در صورت عدم درمان می‌تواند وخیم‌تر هم بشود. خوشبختانه روش‌های زیادی برای تسکین عوارض و التهاب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ناشی از آن وجود دارد. دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو در این قسمت به توضیح مطالب کاربردی در رابطه با این بیماری می‌پردازد.

شکل 1 بیماری روزاسه

روزاسه چه نوع بیماری است و چه مناطقی را بیشتر درگیر می‌کند؟

- روزاسه یک بیماری التهابی مزمن و پیشرونده و کم ‌و ‌بیش رایج پوستی است که در بیشتر اوقات به سختی درمان می‌شود. این بیماری پوستی، صورت را درگیر می‌کند و متاسفانه روی زندگی اجتماعی بیشتر مبتلایان تاثیر منفی می‌گذارد. نوع رایج و کم دردسر روزاسه بیشتر ناحیه بین دو ابرو، گونه‌ها، روی چانه و در واقع مرکز صورت را گرفتار می‌کند. البته نوعی از روزاسه نیز وجود دارد که چشم‌ها را درگیر می‌کند. مشخصه اصلی این نوع روزاسه قرمزی و گُرگرفتگی پوست است که با استرس، تغییرات دمایی، مصرف بعضی خوراکی‌ها و ... تشدید می‌شود. یکی از نشانه‌های ظاهری پوست این افراد ضایعه «تلانژکتازی» است. تلانژکتازی ضایعات عروقی به معنای گشاد شدن عروق زیر پوست به خصوص روی گونه‌ها و بینی است که به شکل قرمزی و یا رگ‌های قرمز دیده می‌شود. این افراد معمولا زمینه پوستی چرب دارند و امکان دارد در دوران نوجوانی دچار آکنه و جوش بوده باشند. علاوه بر این امکان دارد دانه‌های قرمز یا جوش‌های چرکی نیز روی قسمت‌های قرمز وجود داشته باشد. در مرحله دیگر این بیماری پوسته‌های ریز، مشابه پوسته‌های اگزمای سبورئیک روی پوست دیده می‌شود. معمولا این نشانه‌ها در گونه‌ها بیشتر بروز می‌کنند.

- حدود 50 درصد از بیماران مبتلا به روزاسه، درگیری چشمی هم دارند. بعضی از این بیماران دچار قرمزی و احساس سوزش در چشم‌ها می‌شوند. این حالت تحت عنوان التهاب ملتحمه شناخته می‌شود و اگر برای درمان آن اقدامی نشود، ممکن است سبب پیدایش مشکلات خیلی جدی‌تری برای چشم‌ها گردد. در برخی ممکن است فقط چشم را درگیر کند و خود را به صورت ورم ملتحمه و التهاب پلک نشان دهد، طوری که افراد دچار علائمی مانند قرمزی، خارش چشم، شالازیون‌های مکرر (برجستگی کوچکی که در لبه پلک در زیر پوست است)، بلفاریت یا ورم و التهاب پلک می‌شوند؛ البته امکان دارد چند سال قبل از نمایان شدن علائم روزاسه روی پوست، چشم‌های فرد مبتلا نشانه‌های اشاره شده را بروز دهند اما معمولا بیمار این مشکلات چشمی را به خاطر نمی‌آورد و آن‌ها را بی‌ارتباط با علائم پوستی می‌داند.

- یکی دیگر از انواع روزاسه، روزاسه ندولر است. در این نوع روزاسه برجستگی‌های ملتهب کوچک و زیادی بروز می‌کنند که بیشتر روی پیشانی و گونه‌ها دیده می‌شوند. وقتی بیمار این برجستگی‌ها را لمس می‌کند، شن ریزه‌هایی زیر پوست خود احساس می‌کند. اگر این برجستگی‌ها روی ناحیه بینی بروز کنند آن را متورم، حجیم و بزرگ جلوه می‌دهند. به این حالت ناخوشایند «رینوفیما» گفته می‌شود، که در آقایان شایع‌تر است.این افراد علاوه‌بر برجستگی‌های متورم، دچار مشکل کشیدگی پوست نیز هستند، بنابراین به اشتباه تصور می‌کنند کشیدگی پوست ناشی از خشکی پوست است و سراغ کرم‌های چرب‌کننده می‌روند اما این افراد پوست چربی دارند و استفاده از این کرم‌ها مشکل را تشدید می‌کند.

شکل 2 انواع روزاسه و ویژگی آن‌ها

این مشکل پوستی بین چه افرادی رواج بیشتری دارد؟ آیا رنگ پوست یا جنسیت و سن و سال در آن نقش دارد؟

روزاسه در خانم‌هایی با پوست روشن و 30 تا 50 ساله شیوع بیشتری دارد. البته روزاسه در آقایان نیز دیده می‌شود اما شیوع آن کمتر است. معمولا آقایان بعد از 50 سالگی به این مشکل پوستی دچار می‌شوند. قربانیان این بیماری پوستی معمولا پوست چرب‌تری دارند. خانم‌های یائسه به دلیل تغییرات هورمونی زیاد و گُر‌گرفتگی بیشتر در معرض روزاسه قرار دارند. اما این بیماری می‌تواند مردان و زنان را در تمام سنین و حتی کودکان را نیز مبتلا نماید. به دلایل ناشناخته، زنان اغلب بیش از مردان به روزاسه مبتلا می‌شوند و در بعضی از موارد این بیماری همراه با شروع یائسگی بوده است. سیر بیماری تدریجی است و مدت‌ها به طول می‌انجامد. اوایل ممکن است بیماری فقط بصورت گلگون شدن چهره و برافروختگی گذرا و یا حساسیت شدید به مواد آرایشی خود را نشان دهد. گرفتاری، درگیری و یا فشار شدید روحی هم می‌توانند سبب شروع برافروختگی شوند.

آیا عامل اصلی ابتلا به این بیماری مشخص شده است؟

عامل اصلی ابتلا به این بیماری پوستی همچنان ناشناخته است، اما در حالت کلی روزاسه را واکنش التهابی سیستم ایمنی بدن می‌دانند که مجموعه از از عوامل مانند پوست چرب، انگل دمودکس، گشاد شدن عروق، جنسیت، تغییرات هورمونی و ... ممکن است زمینه‌ساز بروز آن شوند.

شکل 3 علل‌هایی که زمینه‌ساز بروز ابتلا به بیماری رزاسه هستند

چه عواملی باعث تشدید روزاسه می‌شود؟

• مهمترین مسئله در تشدید این بیماری آفتاب است. افرادی که دچار این بیماری هستند، برای مقابله با عود و تشدید بیماری باید از کرم‌های ضد آفتاب مناسب، شامل کرم‌های ضد آفتاب فیزیکال استفاده کنند چون ضد آفتاب‌های شیمایی باعث سوزش و قرمزی بیشتر پوست می‌شوند.

• استرس، حمام گرم، سونا، بخار آب، تغییرات ناگهانی دما، استفاده از کرم‌های چرب و مصرف بعضی مواد غذایی مانند غذاهای تند یا کاکائو، مصرف غذاها و نوشیدنی‌های خیلی داغ، بی‌خوابی و انجام ورزش‌های سنگین باعث تشدید روزاسه می‌شوند که باید از آن‌ها پرهیز شود.
• از خاراندن، مالش دادن و ماساژ دادن پوست صورت بپرهیزید. مالش پوست سبب بدتر شدن قرمزی و برافروختگی چهره می‌شود.
• از مصرف مواد آرایشی و کرم های تحریک‌‌‌‌‌‌‌‌‌کننده پوست بپرهیزید. اسپری‌های مو را برروی پوست نپاشید.
• هر وقت دچار برافروختگی چهره شدید، مورد را در دفترچه‌ای یادداشت کنید. در هر مورد علل برانگیزنده از قبیل غذاها، مواد مختلف، حالات روحی، داروها و غیره را نیز ثبت کنید.
• همچنین دستکاری کردن جوش‌ها باعث ایجاد جوشگاه می‌شود.

علاوه‌‌بر موارد ذکر شده، مصرف داروهای کورتیکواستروئید (کورتون‌ها) که برای درمان بیماری‌های دیگر تجویز می‌شوند و داروهای گشادکننده عروق خونی مانند داروهای کنترل کننده فشار خون نیز ممکن است باعث تشدید وضعیت این بیماری شود. البته این افزایش قرمزی نباید همراه با تپش قلب و تعریق باشد؛ در غیر این صورت ممکن است نشان دهنده وجود بیماری‌های پنهانی مانند فئوکروموسایتوما باشد، که نوعی تومور بوده و با افزایش فشار خون و فلاشینگ یا برافروختگی صورت همراه است. این مشکل همچنین ممکن است نشان دهنده بیماری «پلی سیتمی ورا» باشد که در آن میزان گلبول‌های قرمز بیمار بیش از اندازه است و البته علائم دیگری نیز دارد. در حالت کلی توصیه می‌شود اگر التهاب، قرمزی و برافروختگی صورت با نشانه‌های دیگری مانند تعریق، تپش قلب و ... باشد، حتما به پزشک مراجعه شود.

بیماری روزاسه با چه مواردی اشتباه گرفته می‌شود؟

تشخیص بیماری روزاسه کلینیکی است و توسط متخصص پوست انجام می‌شود، گاه ممکن است این بیماری با سایر بیماری‌های زیر اشتباه گرفته شود؛

1. آکنه‌ ولگاریس
2. درماتیت سبوره
3. سبوره
4. کراتوز پیلاریس یا پوست مرغی
5. آلودگی به دمودکس
6. ضایعات آکنه شکل ناشی از مصرف استروئید
7. پیودرما فاسیال (نوعی آکنه)
8. درماتیت دور دهانی

روش‌های درمانی روزاسه کدامند؟

روزاسه درمان قطعی ندارد. از آن جا که رزاسه بیشتر صورت را درگیر می‌کند، تاثیر نامطلوبی روی اعتماد به نفس افراد می‌گذارد و بر اساس بررسی‌های انجام شده توسط محققان بین المللی از هر 10 نفر، 8 نفر از وجود بیماری خود اطلاعی ندارند. بسیاری روزاسه را ناشی از مسائل عصبی می‌دانند و تصور می‌کنند با بهبود وضعیت روحی‌شان قرمزی و جوش‌ها نیز از بین خواهند رفت. نداشتن شناخت کافی از این بیماری باعث می‌شود عده کمی نسبت به درمان آن اقدام کرده و تا مدت‌های مدید نشانه‌های آن را تحمل کنند. همین امر نیز باعث پیشرفت بیماری می‌شود. در حالت کلی برای درمان و کنترل نشانه‌های روزاسه، متناسب با نوع و مرحله پیشرفت، از درمان‌های زیادی می‌توان استفاده کرد. این درمان‌ها شامل؛

• پمادها و کرم‌های حاوی کورتون، داروهای خوراکی، مانند آنتی‌بیوتیک‌ها هستند. آنتی‌بیوتیک‌ها به دلیل دارا بودن خواص ضد ‌التهابی مانند تتراسایکلین، داکسی‌سایکلین در این بیماری قابل استفاده هستند.
• برخی از لیزرها نیز در درمان روزاسه استفاده می‌شوند. باید توجه داشته باشید که داروها بیماری را کنترل می‌کنند اما ریشه‌کن نمی‌نمایند لذا احتمال عود بیماری پس از قطع درمان وجود دارد. بنابراین پس از کنترل بیماری درمان باید تا مدت طولانی ادامه یابد.
• در بعضی موارد در مناطق جوش‌دار دمودکس دیده می‌شود. دمودکس نوعی انگل است که زیر میکروسکوپ قابل مشاهده بوده و باید تحت درمان مخصوص قرار گیرد.
• بعد از بهبودی جوش‌ها برای درمان حالت قرمزی پایدار و فلاشینگ، به خصوص در صورت وجود تلانژکتازی (مویرگ‌های گشاد شده) نیاز به لیزر وجود دارد. در شرایط استرس‌زا، گرمای هوا و عوامل دیگر این عروق متسع شده و تجمع خون در این عروق باعث افزایش قرمزی و فلاشینگ می‌شوند؛ بنابراین درمان نواحی مبتلا به تلانژکتازی باعث بهبود وضعیت پوست و رفع قرمزی آن می‌شود. پزشک متخصص می‌تواند به کمک لیزر عروق گشاد شده را تنگ کرده و اتساع عروق را رفع کند.
• برای درمان رینوفیما که در آن بینی به دلیل وجود ضایعات برجسته، بزرگ و حجیم شده، برداشتن ضایعات با لیزر در ناحیه بینی انجام می‌شود. این برجستگی‌ها توسط لیزرهایی مانند CO2 تراشیده می‌شود تا نمای بینی صاف‌تر و کوچک‌تر شود. پیش از این، ضایعات را توسط الکتروکوتر صاف می‌کردند.
• با این حال، متاسفانه تاکنون درمان قطعی این مشکل پوستی پیدا نشده است و در نهایت درمان هر چه که باشد، استفاده از کرم‌های ضد آفتاب بسیار مهم است. این افراد باید از محصولات پاک کننده ملایم پوست و مرطوب کننده‌های فاقد عطر استفاده کنند.
• واقعیت این است که خود فرد بهتر از هر کس دیگری می‌تواند تاثیر مواد غذایی روی پوست خود را تشخیص دهد اما در متون علمی به مواد غذایی خاصی برای بهبود وضعیت رزاسه اشاره نشده است. معمولا عوامل محیطی مانند بخار، آفتاب، آب سرد یا خیلی داغ و غذاهای تند باعث تشدید قرمزی و التهاب پوست می‌شوند که باید از آن‌ها دوری کرد. در حالت کلی می‌توان گفت داشتن یک برنامه غذایی مناسب که به کاهش التهاب بدن کمک می‌کند، در کنترل و کاهش نشانه‌های رزاسه نیز موثر است. برای داشتن چنین رژیم غذایی مناسبی باید مصرف قهوه، قند، چربی‌‌‌‌‌‌‌های ترانس، محصولات لبنی پرچرب، مواد غذایی سرخ‌کردنی، غذاهای فراوری شده مانند سوسیس و کالباس و نوشیدنی‌های گازدار تا حد امکان محدود شود. مصرف روغن‌های خوب مانند امگا 3 که در حالت کلی به بهبود وضعیت پوست و سلامت آن کمک می‌کند، توصیه می‌شود. مصرف میوه و سبزیجات تازه که باعث بروز حساسیت و واکنش‌های غذایی نمی‌شود و سرشار از ویتامین‌های E، A، C و آنتی اکسیدان‌ها هستند، برای کنترل نشانه‌های روزاسه موثر است. این ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها برای ترمیم و به طور کلی سلامت پوست مفید هستند اما تاکنون هیچ ماده غذایی معجزه‌گری برای کنترل این بیماری التهابی ذکر نشده است.

شکل 4 درمان روزاسه

پیشگیری از روزاسه چگونه است؟

در حالی که هیچ راهی برای پیشگیری از روزاسه وجود ندارد اما افراد مبتلا می‌توانند برای کاهش احتمال بروز علائم، عوامل آغازگر روزاسه را بشناسند و از آن‌ها دوری کنند. برخی از عوامل زیر نیز (با افزایش جریان خون به سطح پوست) باعث بروز یا تشدید روزاسه می‌شوند:

• نوشیدنی‌ها و غذاهای تند
• کافئین، غذاهای ادویه دار و لبنیات
• مصرف الکل
• هوای گرم یا سرد
• نور خورشید، رطوبت یا باد
• ورزش شدید
• حمام داغ و سونا
• داروهایی مانند کورتیکو استروئیدها (کورتون)
• داروهای درمان فشار خون بالا
• شرایط پزشکی حاد مثل سرماخوردگی، سرفه یا تب
• برخی بیماری‌های مزمن مثل فشار خون بالا
• استرس، اضطراب و عصبانی شدن

دکتر مریم ملکی در پایان توصیه می‌کند؛ کلیه درمان موفقیت آمیز روزاسه تشخیص زود هنگام آن است. عمل به دستورات پزشک متخصص پوست و مو نیز بسیار اهمیت دارد. اگر توصیه‌های پزشکی با دقت و از همان اوایل بیماری رعایت شوند، روزاسه قابل درمان خواهد بود ولی اگر به حال خود رها شود، بدتر شده و حتی ممکن است درمان آن بسیار مشکل‌تر گردد.

رزرو نوبت ویزیت آنلاین دریافت مشاوره رایگان
تعداد بازدید از این مطلب: 11675
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن :03136662224