اورف یک بیماری عفونی-ویروسی مشترک بـین انـسان و دام است كه انتشار جهانی دارد. در این مقاله دکتر مریم ملکی به جزییات این بیماری می‌پردازد.
اورف در انسان متعاقب ورود ویروس، عامل بیماری به داخل پوست، ایجاد می‌شود. بیمـاری Orf دارای نام‌های دیگر ecthyma contagiosum contagious pustular dermatosis و sheep pox نیز هست و یک بیماری ناشی از پاراپاكس ویروس‌هـا اسـت كـه انتشار جهانی داشته و به طور شـایع در گوسـفند و بـز ایجـاد بیماری می‌كنند. ویروس بیماری اورف از نوع دارای DNA بوده و به طور معمول در مجاورت بینی و دهان حیوانات دامی به خصوص گوسفند و بز وجود دارد.
شکل 1 بیماری اورف
بیماری اورف در دام
اورف اصولا بیماری بزها و گوسفندان جوان است که به وسیله ویروس پاراپاکس که ارتباط دوری با خانواده ویروس‌های اسمال پاکس و مولوسکوم کنتاژیوزم دارد، ایجاد می‌شود. ضایعات درماتیتی پوستی در حیوان بیشتر در دور دهان، بینی، پستان و سم اتفاق می‌افتد و بیماری بسیار واگیردار است و ممکن است کل دام یا گله را مبتلا کند. به دلیل ایجاد ضایعه دور پستان و دهان ممکن است حیوانات جوان دچار کاهش وزن شوند.
شکل 2 بیماری اورف در دام
بیماری اورف در انسان
ضایعات اورف معمولا منفرد یا در تعداد خیلی کم ایجاد می‌شوند. آن‌ها بیشتر در انگشت، دست یا ساعد رخ می‌دهند ولی در صورت هم می‌تواند ایجاد شود. به طور مشخص توده اورف سفت و گوشتی است و برخلاف ظاهرش حاوی چرک و ترشح نیست. پس از دوره نهفته 5 تا 6 روز ضایعه در انسان به شكل یک پاپول كوچک قرمـز یا کبود و سفت می‌باشد كـه به تـدریج بـزرگ‌تـر می‌شود و پس از مدت کوتاهی دچار ادم شده و تبدیل به پوسچول یا تاول بزرگ می‌شود که اغلب با خونریزی به داخل آن همراه است. مرکز ضایعه دلمه بسته و با منطقه‌ای خاکستری یا بنفش مانند احاطه می‌شود و خارج‌تر از آن یک حلقه اریتماتو وجود دارد. ممکن است یک ناخوشی زمینه‌ای نیز وجود داشته باشد.
تشخیص بیماری اورف
معمولا تشخیص بیماری اورف به صورت کلینیکی در افرادی که به نحوی با گوسفند یا بز در تماس هستند، انجام می‌شود. قطعی شدن تشخیص با نمونه‌برداری پوست یا بیوپسی، پی سی آر (PCR) و با میکروسکوپ الکترونی انجام‌پذیر است. یک مورد مشابه توسط ویروس مرتبط دیگری در کارگران شیردوش ایجاد می‌شود که بنام نودول شیردوش milker’s nodule شناخته می‌شود.
راه‌های انتقال این بیماری از دام به انسان
در حیوانات ویروس بیماری که در ضایعات پوستی و دلمه‌های روی سر یا سم گوسفند یا بز وجود دارد، از طریق خراش و بریدگی‌ها وارد پوست انسان یا گوسفند دیگر می‌شود. این ویروس می‌تواند علاوه‌بر گوسفندان بیمار در گوسفندانی که از نظر کلینیکی سالم هستند نیز دیده شود. انتقال آن از طریق تماس مستقیم یا از طریق ترشحات دهان و بینی، اشیایی که باعث جمع‌آوری و انتقال عوامل بیماری‌زای میکروبی و ویروسی می‌شوند (مانند لباس، ملافه، پارچه و غیره) صورت گیرد. ویروس اورف در پشم و پوست تقریبا تا یک ماه پس از بهبود ضایعات زنده می‌ماند. انتقال معمولا از طریق تماس مستقیم پوست زخمی، خراشیده یا بریده با دام صورت می‌گیرد. بیشتر دامداران، قصاب‌ها، کارگران کشتارگاه‌ها، کارگران پشم‌زنی، کارگران حمل گوشت و کارگران سردخانه‌ها که در تماس با حیوان هستند، در معرض ابتلا به بیماری اورف هستند. کودکان نیز در صورتی که به بازی در چراگاه یا آغل دام‌های آلوده مشغول شوند، در معرض ابتلا به این ویروس هستند. در خانم‌های خانه‌دار بیشتر در اثر تماس با لاشه گوسفند مخصوصا کله گوسفند مبتلا این بیماری رخ می‌دهد. این بیماری معمولا از انسان به انسان منتقل نمی‌شود، اگرچه به صورت نادر گزارش شده است.
شکل 3 راه‌های انتقال این بیماری از دام به انسان
سیر بیماری اورف در انسان
این ضایعه غالبـا بـدون هـیچ عارضـه‌ای بهبود می‌یابد. اگرچه عفونت ثانویه باكتریال ناشایع نیست. بیماری طی 4 تـا 5 هفتـه بـدون درمان اختصاصی بهبود می‌یابد.
شیوع بیماری اورف
شیوع این بیماری در ایران در دو مقاله ثبت شـده و میـزان آن 0/4 درصد و 0/17 درصد گـزارش شده است.
عوارض بیماری اورف
با وجود این كه بیماری اورف یـک بیمـاری پوسـتی خـود محدودشونده بوده و بدون عارضه سیستمیک بهبـود می‌یابد، گزارش شده كـه در 13-4 درصد مـوارد توانـسته باعـث ایجاد شدن ضایعات اریتم مولتی فورم شود ولی این كه اورف مـی‌توانـد باعـث ایجاد اریتم مولتی فورم شود، كاملا مشخص نیست.
شکل 4 ضایعات اریتم مولتی فرم به دنبال اورف
۱۰ تا ۱۴ روز بعد از ایجاد ضایعه اورف، یک راش ثانویه ممکن است اتفاق بیفتد که اریتم مولتی فرم نام دارد. اریتم مولتی فرم به شکل دانه‌های برجسته یا مسطح قرمز در دستها و پاها، ساعد، ساق پا و صورت رخ می‌دهد. گاه ممکن است لنفانژیت و التهاب در غدد لنفاوی آرنج و زیر بغل رخ دهد. ممکن است تب خفیفی وجود داشته باشد. همچنین امکان عفونـت ثانویـه باكتریـال و ضایعات گسترده پاپولووزیكولار وجود دارد. بیمارانی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، ممکن است دچار ضایعات غیرمعمول و بزرگ شوند. ندرتا ممکن است تاول‌های ریزی سرتاسر بدن ایجاد گردد که مطرح‌کننده انتشار این ویروس از طریق گردش خون است و خودبه‌خود طی چند هفته بهبود می‌یابد.
شکل 5 عوارض بیماری اورف
درمان بیماری اورف
معمولا ضایعات اورف در انسان پس از چند هفته بدون اسکار بهبود می‌یابد لذا اکثر موارد نیاز به هیچ درمانی ندارد. درمان اورف شامل جلـوگیری از ایجـاد عفونـت ثانویـه باكتریال و استفاده از آنتی‌‌سپتیک‌های موضعی است. ممکن است عفونت باکتریایی ثانویه ایجاد شود که باید به طور مناسب درمان شود. بعضی موارد پایدار با سیدوفویر درمان شده است. اخیرا كرم Cidofovir و Cryotherapy هم با موفقیت همراه بوده‌انـد ولی جراحی و استروئیدهای سیـستمیک معمـولا توصـیه نمی‌شوند.
راه‌های پیشگیری از اورف
تماس با دام یا فرآورده‌های گوشتی آلوده می‌تواند خطر ابتلا به بیماری ORF را به همراه داشته باشد بنابراین به افراد توصیه می‌شود هنگام ذبح دام و پاک کردن فرآورده‌های گوشتی از پوست خود به خوبی محافظت کنند.
- هنگام ذبح دام از دستکش، پیش‌بند و عینک محافظت‌شونده استفاده کنند چون که تماس با دام یا فرآورده‌های گوشتی آلوده می‌تواند خطر بیماری ORF (اورف) را به همراه داشته باشد.
- این بیماری ممکن است حتی هنگام پاک کردن گوشت نیز افراد را در معرض خطر قرار دهد، بنابراین تاکید می‌شود افراد از زمان تماس با دام تا پاک کردن گوشت (مخصوصا کله پاچه) و اتمام کار از پوست خود به خوبی محافظت کنند.
- این بیماری مشترک بین انسان و دام می‌باشد و واکسینه کردن دام‌ها در پیشگیری از این بیماری موثر است.
- همچنین تاکید می‌شود افراد پس از ذبح دام و پاک کردن گوشت دستها و نقاطی که با دام تماس داشته را به خوبی با آب و صابون شست‌‌وشو دهند زیرا در مواردی باقی ماندن آثار خون و ترشحات دام نیز می‌تواند خطراتی برای افراد به همراه داشته باشد.
در پایان دکتر مریم ملکی توصیه می‌کند، افراد باید به محض مشاهده توده در نواحی پوست سریعا به پزشک مراجعه و تحت تشخیص و درمان قرار بگیرند.
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری عکس دیدن فرمایید.
آدرس:اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
تلفن :03116662224
تعداد بازدید از این مطلب: 22182
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
تلفن :03136662224
۰ دیدگاه