خارش پوست سر یک شکایت رایج و گاهی آزاردهنده برای بیماران است. خارش سر دلایل مختلفی دارد و به همین دلیل از نظر تشخیصی و درمانی، یک وضعیت چالش برانگیز در نظر گرفته می‌شود، به ویژه زمانی که هیچ قسمت دیگری از بدن خارش نداشته باشد و ضایعه قابل تشخیصی دیده نشود. در این مقاله دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو و زیبایی به بررسی علل خارش پوست سر می‌پردازند.
درماتیت سبورئیک
درماتیت سبورئیک، ناشی از واکنش بیش از حد بدن به مخمرهای طبیعی است که روی پوست زندگی می کنند. شوره سر حدود ۴٠ درصد از افراد را درگیر می‌کند. شوره سر نمونه‌ای از درماتیت سبورئیک خفیف است. هر دو بیماری منجر به خشکی و خارش پوست سر می‌شوند، اما درماتیت سبورئیک علاوه بر پوسته پوسته شدن، باعث قرمزی، تورم و التهاب در ناحیه درگیر می‌شود. عواملی مانند تغییرات آب و هوا، استرس و افزایش مصرف قند در رژیم غذایی می‌تواند منجر به شعله ور شدن آن شود. درمان شامل استفاده از اسید سالیسیلیک، محصولات ضد قارچ مانند کتوکونازول یا سولفید سلنیوم است. از درمان‌های طبیعی مانند روغن درخت چای نیز می‌توانید استفاده کنید. در صورت عدم بهبودی، جهت تجویز داروهای ضدالتهاب استروئیدی و بررسی سایر علل خارش پوست سر به پزشک مراجعه کنید.
شپش سر
خارش پوست سر شایع‌ترین علامت ابتلا به شپش سر است. اگر مشکوک به شپش سر هستید، از فرد دیگری بخواهید که پوست سر و موهای شما را از نزدیک برای مشاهده این حشرات بررسی کند. وقتی از نزدیک به پوست سر نگاه می‌کنید، متوجه حرکت شپش‌ها می‌شوید. درمان شپش سر شامل شستن موها با شامپوهای مخصوص، استفاده از شانه دندانه ریز که می‌تواند تخم شپش را از بین ببرد، می‌باشد. افرادی که در تماس نزدیک با افراد مبتلا هستند، به درمان پیشگیرانه نیاز دارند. جهت پیشگیری از ابتلا به شپش، تمام لباس‌ها، ملحفه‌ها و حوله‌هایی که با فرد مبتلا در تماس هستید باید در دمای بالاتر از ١٣٠ درجه فارنهایت شسته و خشک شوند.
لیکن پلانوپیلاریس
علت بسیار نادر خارش و ریزش مو، لیکن پلانوپیلاریس است. لیکن پلانوپیلاریس یک بیماری التهابی نادر است که منجر به ریزش موی دائمی و پیشرونده تکه‌ای و عمدتاً در پوست سر می‌شود. با توجه به گزارش انجمن پوست آمریکا، حدود یک درصد از آمریکایی‌ها به این بیماری مبتلا می‌شوند که اکثر آنها سن بالای ٣٠ سال دارند. هدف از درمان در این بیماری، کند کردن پیشرفت فرآیند التهابی و کاهش ریزش مو است.
آکنه روزاسه
روزاسه به صورت برافروختگی قرمز و گاهی جوش‌های روی صورت تظاهر پیدا می‌کند. به گفته آکادمی پوست آمریکا، روزاسه ممکن است در اثر عواملی مانند گرما، مصرف غذاها و نوشیدنی‌های تند، داغ یا کافئین دار و استرس‌های روانی شعله ور شود. محل‌های درگیر به طور معمول شامل گونه‌ها، چانه و بینی است ولی می‌تواند پوست سر را نیز درگیر کند و منجر به خارش یا سوزش شود.
واکنش‌های آلرژیک
اگر اخیراً موهای خود را رنگ کرده‌اید و دچار خارش پوست سر شده‌اید، ممکن است به این رنگ حساسیت داشته باشید. استفاده از رنگ مو و برخی از محصولات مو می‌تواند منجر به حساسیت و خارش پوست سر شود. درمان در این موارد، قطع مصرف ماده است. در صورت علایم شدید باید به پزشک مراجعه کنید.
کهیر
کهیر ضایعات قرمز، برجسته و بسیار خارش‌دار هستند که می‌توانند در هر قسمت از پوست بدن، از جمله پوست سر ایجاد شوند. کهیر می‌تواند در عرض چند ساعت ظاهر و سپس از بین برود. گاهی کهیر از بین می رود و مجددا عود می‌کنند. اغلب خود به خود بهبود پیدا می‌کند، اما اگر طولانی مدت باشد، درمان دارویی می‌تواند کمک کننده باشد.
آفتاب سوختگی
اگر در طول روز، خارج از منزل و در زیر نور آفتاب و بدون کلاه هستید، علت خارش می‌تواند ناشی از تابش نور آفتاب با پوست سرتان باشد. درمان در این موارد، استفاده از دوش آب خنک و مقداری کرم هیدروکورتیزون و استفاده از کلاه هنگام خروج از منزل می‌باشد.
پوست سر خشک
در فصل زمستان به علت هوای سرد و خشک، پوست سر دچار خشکی می‌شود و این خشکی می‌تواند منجر به خارش موها شود. جهت جلوگیری از خشکی و خارش موها در فصل زمستان، از روغن‌های نرم کننده و مرطوب کننده‌های مو به صورت یک بار در هفته استفاده کنید.
آلودگی مو با خاک و عرق
شستشوی ناکافی موها موجب تجمع چربی‌های طبیعی سر، آلودگی‌ها و مواد شوینده باقی مانده روی ریشه و پوست سر می‌شود که نهایتا می‌تواند باعث خارش پوست سرتان شود.
شستشوی موها به صورت یک روز در میان توصیه می‌شود. در صورتیکه موهای خشکی دارید و شستشوی یک روز در میان باعث خشکی بیشتر موهایتان می‌شود، فقط به آرامی ریشه‌های مو را بشویید. هر بار که در اثر ورزش یا فعالیت فیزیکی دچار تعریق می‌شوید، موهای خود را برای جلوگیری از خارش بشویید.
تحت فشار بودن موها
پوشاندن موهای خود در تمام روز یا سفت بستن موها با کش، اکستنشن و بافت می‌تواند فولیکول‌های مو را تحت فشار قرار دهد و در طول زمان باعث ایجاد استرس برای موها، ایجاد زخم پوست سر، نازک شدن و ریزش موها شود. در این شرایط، موها و اعصاب و ماهیچه‌های اطراف مو در جهت غیرطبیعی کشیده می‌شوند و هنگامی که آنها را از فشار رها می‌کنید دچار خارش کف سر می‌شوید.
برای درمان خارش و جلوگیری از آسیب به موها، موهایتان را فقط برای دوره‌های کوتاه در حالت بافت یا حالت‌هایی که فشار ایجاد می‌شود، نگه دارید و در طول هفته مدل بستن موهایتان را تغییر دهید.
خارش ناشی از مشکلات روانی
در موارد نادر، برای خارش پوست سر دلیل ارگانیکی وجود ندارد، یعنی با هیچ یافته پزشکی قابل مشاهده‌ای، همراه نیست. این نوع خارش اغلب توسط یک عامل استرس‌زا روانی یا فیزیکی تحریک یا تشدید می‌شود و ممکن است نشان دهنده یک مشکل روانی زمینه‌ای یا سندرم درد مزمن باشد. این نوع خارش معمولاً در بیماران مسن دیده می‌شود و درمان آن داروهای ضد افسردگی با دوز پایین است.
شپش سر
سارکوئیدوز رشد مجموعه‌های کوچکی از سلول‌های التهابی (گرانولوم) در قسمت‌های مختلف بدن است. پزشکان معتقدند، سارکوئیدوز ناشی از واکنش سیستم ایمنی بدن به یک ماده ناشناخته است. به احتمال زیاد، این ماده ناشی از استنشاق ذرات موجود در هوا است. با این حال، فردی که خارش پوست سر دارد نباید تصور کند که مبتلا به سارکوئیدوز است، مگر اینکه علائم دیگری همراه خارش وجود داشته باشد، از جمله: خستگی، تب، تورم غدد لنفاوی، کاهش وزن، سرفه مداوم خشک، تنگی نفس، خس خس سینه، درد قفسه سینه، برجستگی قرمز یا بنفش متمایل به قرمز که معمولاً روی ساق پا یا مچ پا تشکیل می‌شوند که ممکن است در لمس گرم و حساس باشند، زخم روی بینی، گونه‌ها، گوش‌ها و مناطقی از پوست که رنگ تیره یا روشن‌تری دارند، تاری دید و حساسیت به نور.
پسوریازیس
خارش پوست سر می‌تواند ناشی از بیماری‌های التهابی پوستی مانند اگزما(درماتیت آتوپیک)، به ویژه در نوزادان و سوریازیس به ویژه در بزرگسالان باشد. در حدود ۵٠ درصد از افرادی که سوریازیس پلاکی دارند، در برخی از موارد، شعله ور شدن علایم بیماری در پوست سر رخ می‌دهد. سوریازیس پوست سر می‌تواند از پوست سر به سمت گردن و پشت گوش‌ها گسترش پیدا کند. روی پوست سر ممکن است ضایعات قرمز، پوسته‌های سفید_نقره‌ای، شوره مانند و خشک ایجاد شود. شدت خارش در سوریازیس از خفیف تا شدید متغیر است. سوریازیس شبیه شوره سر است اما ضایعات آن معمولا ضخیم‌تر و قرمز است. درمان شامل کورتیکواستروئیدهای موضعی، آنالوگ‌های ویتامین D (کلسی پوترین)، قطران زغال سنگ، اسید سالیسیلیک، لیزر اگزایمر، فتوتراپی و عوامل تعدیل کننده سیستم ایمنی در موارد شدید، می‌باشد.
فولیکولیت
فولیکولیت به التهاب فولیکول‌های مو گفته می‌شود. اگر همراه با خارش پوست سر، جوش‌های قرمزی که در مرکز آن مو وجود دارد در پوست سر وجود داشته باشد، ممکن است مبتلا به فولیکولیت شده باشید. جوش‌های ناشی از فولیکولیت ممکن است چرکی باشند و با خارش یا سوزش همراه باشند. در اکثر مواقع، علائم در طی یک هفته تا ده روز، به صورت خود به خود بهبود پیدا می‌کنند. به صورت موضعی می‌توانید از یک پاک کننده ضد باکتری استفاده کنید. در صورت عدم بهبودی، جهت دریافت یک دوره آنتی بیوتیک خوراکی به پزشک مراجعه کنید.
گال
گال توسط یک حشره کوچک ایجاد می‌شود. اگر این حشرات پوست سر را سوراخ کنند، پوست سر شروع به خارش می‌کند. خارش شایع‌ترین علامت گال است و می‌تواند آنقدر شدید باشد که فرد را از خواب شبانه منع کند. این خارش نه تنها پوست سر بلکه کل بدن را درگیر می‌کند. ایجاد گال روی پوست سر شایع نیست و معمولاً در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، درگیری پوست سر رخ می‌دهد. کنه‌های گال به لایه بالایی پوست نفوذ می‌کنند و تخم‌های خود را در این محل آزاد می‌کنند. کنه گال تقریباً همیشه از طریق تماس مستقیم، طولانی مدت و پوست به پوست با فردی که قبلاً آلوده شده است منتقل می‌شود. گال در بزرگسالان اغلب از راه جنسی منتقل می‌شود. اگرچه می‌تواند بدون تماس جنسی و در محیط‌های شلوغ از جمله خانه‌های سالمندان، مراکز مراقبت طولانی‌مدت، مراکز نگهداری از کودکان و زندان‌ها نیز منتقل شود.
قارچ پوست سر
قارچ پوست سر به صورت یک راش قرمز به شکل یک لکه گرد با حاشیه‌های برجسته می‌باشد. این نوع قارچ در اثر تماس مستقیم با فرد آلوده ایجاد می‌شود. افرادی که حیوانات خانگی مانند گربه دارند، احتمال دارد این نوع قارچ، از حیوان خانگی به آنها منتقل شود، به ویژه اگر حیوان خانگی نیز دچار خارش شده باشد. برای درمان موارد خفیف‌تر استفاده از شامپوی ضد قارچ توصیه می‌شود. در برخی موارد، به یک داروی ضد قارچ خوراکی نیاز است که در این صورت باید به پزشک مراجعه کنید.
لوپوس
لوپوس یک بیماری خود ایمنی است که می‌تواند با خارش و خشکی پوست سر همراه باشد. سایر علایمی که می‌تواند در لوپوس ایجاد شود، شامل التهاب مفاصل، درد مفاصل، حساسیت به نور و زخم‌های دهانی و پوستی است.
آلوپسی اسکار پوست سر
معمولاً در بیماران مبتلا به لیکن پلانوپیلاریس در صورت وجود التهاب مشاهده می‌شود. خارش پوست سر تقریباً در ٧٠ درصد بیماران دیده می‌شود. آلوپسی سیکاتریسیال سنتریفوگال مرکزی، یک علت شایع اسکار آلوپسی، در زنان آفریقایی_آمریکایی است و اغلب با خارش یا حساسیت پوست سر با درجات متغیر همراهی دارد.
آلوپسی آره آتا
در این بیماری سیستم ایمنی بدن علیه موها سلول‌هایی تولید می‌کند که این سلول‌ها به موها حمله می‌کنند و موجب ریزش موها می‌شوند. بیماران ممکن است دچار ریزش مو به صورت تکه‌های کوچک شوند یا در موارد شدید، ریزش کامل داشته باشند. یکی از اولین علائم آلوپسی آره آتا خارش پوست سر است. بنابراین، اگر خارش پوست سر شما با ریزش مو همراه است که نمی‌توان آن را با ریزش موی ناشی از کشیده شدن موها در اثر سفت بستن موها توجیه کرد، حتماً برای ارزیابی موهای خود به یک متخصص پوست و مو مراجعه کنید.
لنفوم
در موارد بسیار نادر، خارش پوست سر می‌تواند نشانه‌ای از لنفوم باشد، به‌ویژه نوعی از لنفوم به نام لنفوم پوستی سلول T. خارش در این نوع از لنفوم شدید است و معمولاً با بثورات پوستی و بزرگ شدن غدد لنفاوی همراه است. این بیماری مردان را بیشتر از زنان مبتلا می‌کند و بعد از ۵٠ سالگی تظاهر پیدا می‌کند. آزمایش خون و بیوپسی پوست در تشخیص این نوع سرطان سودمند می‌باشد.
سرطان پوست
به ندرت خارش پوست سر به دلیل وجود ضایعات سرطانی پوست ایجاد می‌شود. به طور ویژه، ملانوما می‌تواند منجر به خارش پوست سر شود، اما انواع دیگر سرطان‌های پوستی نیز می‌توانند خارش پوست سر را به همراه داشته باشند.
بیماری‌های ستون فقرات گردنی
اگر برای خارش پوست سر علل دیگری مطرح نباشد، خارش می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های ستون فقرات گردن باشد که ممکن است با تصویربرداری از ستون فقرات گردن تشخیص داده شود. مکانیسم ایجاد خارش در این اختلالات می‌تواند ناشی از فشار مزمن بر روی اعصاب این ناحیه باشد. درمان شامل گاباپنتین، تزریق بوتاکس و تزریق اپیدورال است.
خارش‌های نوروپاتیک ناشی از دیابت و زونا
خارش سر ناشی از دیابت با کنترل دیابت درمان می‌شود. به دلیل اینکه درد در این بیماران کمتر حس می‌شود، خاراندن سر همراه با احساس درد خفیف است و باعث می‌شود خارش سر به قدری ادامه پیدا کند که منجر به آسیب شدید پوست در منطقه خارش شود. داروهایی مانند گاباپنتین و پره گابالین ممکن است در درمان خارش نوروپاتیک موثر باشند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
_ در صورتیکه کهیر روی پوست سر بیش از شش هفته طول بکشد.
_ در صورتی که ریزش موی قابل توجه رخ بدهد.
_ اگر خارش با درد یا زخم همراه باشد.
تعداد بازدید از این مطلب: 1564
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
تلفن :03136662224
۰ دیدگاه