انواع لیکن پلان

بیماری لیکن پلان (Lichen Planus) یک بیماری نسبتا شایع، خارش‌دار و مزمن پوست است که بیشتر به شکل پاپول (ضایعات کوچک برجسته بنفش رنگ) در نواحی مچ دست، پا و دیگر نواحی بدن مانند پوست نواحی تنه و اندام تناسلی بروز می‌کند.
بیماری لیکن پلان انواع مختلفی دارد که علاوه بر پوست می‌تواند مناطق دیگر را نیز درگیر کند و براساس اندام و عضوی که درگیر می‌کند، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. لیکن پلان پوستی
2. لیکن پلان مخاطی: الف) دهانی ب) تناسلی
3. لیکن پلان مویی
4. لیکن پلان ناخنی
5. لیکن پلان پیگمانتوز
6. لیکن پلان دارویی

1- لیکن پلان پوستی

• ضایعات پوستی به صورت ناگهانی به وجود می‌آیند و معمولا تا چند ماه باقی می‌مانند.
• الگو‌هایی از ضایعات برجسته با سطح صاف و به ‌رنگ بنفش یا صورتی بر روی پوست به ‌وجود می‌آید.
• پاپول‌های روی پوست با ابعاد حدودی 3 الی 5 میلی متر هستند.
• ممکن است گاهی رگه‌های سفید بر روی سطح پاپول‌ها شکل بگیرند که با نام علمی Wickham’s striae شناخته می‌شوند.
• ممکن است خارش شدید به خصوص در طول شب وجود داشته باشد.

بیشترین نواحی که تحت تاثیر لیکن پلان پوستی قرار می‌گیرند، مچ دست، آرنج‌ها، قوزک پاها و پایین کمر هستند. با این حال دیگر نواحی بدن نیز ممکن است تحت تاثیر قرار گیرند. ساق پاها هم ممکن است در اثر لیکن پلان شدید پوستی تغییراتی را تجربه کنند. همچنین نواحی زیر بغل نیز ممکن است شاهد ضایعات لیکن پلان‌ حلقه مانند و گرد باشد.

2- لیکن پلان مخاطی

لیکن پلان مخاطی شامل لیکن پلان دهانی و لیکن پلان تناسلی می‌باشد.

لیکن پلان مخاط دهانی

در لیکن پلان دهانی معمولا مخاط داخلی لپ‌ها و کناره‌های زبان را درگیر می‌کند ولی می‌تواند لثه‌ها و لب را نیز درگیر کند.
شایع‌ترین فرم‌های لیکن پلان مخاط دهانی شامل موارد زیر است:

• رگه‌های سفید مشبک درون گونه که دردناک نیستند و علائمی ندارند.
• قرمزی پوسته‌ریزی منتشرو تاول زدن لثه‌ها
• زخم‌های دردناک و پایدار دهانی
• التهاب لوکالیزه لثه در اطراف دندان پر شده با آمالگام

• ممکن است حس چشایی افراد در اثر لیکن پلان دهانی بسیار کم شود. برخی بیماران نیز شاید طعم فلزی را تجربه کنند.
• ممکن است بیماران، دهانی خشک داشته باشند.
• مواد غذایی خاصی نظیر غذا‌های تند و محصولات مربوط به گوجه می‌توانند علائم لیکن پلان را بدتر کنند.

شکل 1 لیکن پلان دهانی

لیکن پلان مخاط تناسلی

لیکن پلان مخاط تناسلی به دو نوع لیکن پلان مخاط تناسلی مردان و لیکن پلان مخاط تناسلی بانوان تقسیم می‌گردد.

لیکن پلان مخاط تناسلی مردان

• بثورات برجسته به رنگ سفید یا بنفش که به شکل حلقه‌‌ای دور نوک آلت مرد شکل می‌گیرند.
• رگه‌های سفید بدون درد و خارش و یا ضایعات زخمی هم ممکن است ولی کمتر شایع است.

لیکن پلان مخاط تناسلی بانوان

لیکن پلان مخاط تناسلی بانوان می‌تواند در لابیا ماژور، لابیا مینور و مهبل رخ دهد. تظاهر بالینی آن می‌تواند شامل اشکال زیر باشد:

• رگه‌های سفید مشبک بدون درد و بدون خارش
• زخم‌های دردناک و پایدار دهانی
• اسکار، چسبندگی و خوردگی در لابیا مینور و تنگی مهبل
• واژن زخمی و ملتهب که به راحتی در اثر تماس دچار خونریزی می‌شود.
• واژنیت دردناک همراه با پوسته‌ریزی و ترشحات، به‌طوری که امکان نزدیکی کردن نیست.
• همپوشانی با بیماری التهابی لیکن اسکلروزیس؛ بیماریی که خانم‌های بالای ۵۰ سال را گرفتار می‌کند.

بر روی واژن، رگه‌های سفید ایجاد می‌شود که مشابه به رگه‌های سفید یا بنفش روی داخل لپ‌ها و درون دهان است. این لکه‌ها معمولا نه خارش دارند و نه درد. بخش ورودی واژن نیز ممکن است کوچک شده و به هم بچسبد و نزدیکی را دردناک یا غیر ممکن کند.
واژن ممکن است قرمز باشد. بافت‌های زخمی ممکن است شکل و حالت واژن را برای همیشه تغییر دهند. لیکن پلان می‌تواند نواحی عمیق‌تر و درونی واژن را تحت تاثیر قرار دهد، که منجر به بیماری واژینیت شود. واژن فرسوده و آسیب دیده ممکن است به سادگی خون‌ریزی کند، داشتن رابطه جنسی و نزدیکی در این شرایط می‌تواند دردناک، سخت یا حتی غیر ممکن شود.

سایر انواع لیکن پلان مخاطی ممکن است به طور غیرمعمول بر غدد اشکی، پلک‌ها، مجرای گوش خارجی، مری، حنجره، مثانه و مقعد تأثیر بگذارد.

3- لیکن پلانوپیلاریس

لیکن پلانوپیلاریس یا لیکن پلان مویی به صورت پاپول‌های فولیکولی خاردار کوچک و ریز روی پوست سر و یا به ندرت در جاهای دیگر بدن ظاهر می‌شود. به ندرت تاول نیز در این ضایعات ایجاد می‌شود. تخریب فولیکول‌های مو منجر به ایجاد نواحی بدون مو و برای همیشه طاس می‌شود که با موهای تنها و پراکنده مشخص می‌شوند.
آلوپسی فیبروزینگ فرونتال نوعی لیکن پلانوپیلاریس است که پوست جلوی سر، پیشانی و ابروها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سودوپلاد Brocq احتمالا گونه‌ای از لیکن پلان بدون التهاب یا پوسته‌ریزی است. مناطقی از اسکار و بدون مو به آرامی ظاهر می‌شوند که به مانند “رد پا در برف توصیف می‌شوند.

شکل 3 لیکن پلانوپیلاریس یا لیکن پلان مویی

4- لیکن پلان ناخنی

لیکن پلان ناخنی یک یا چند ناخن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، حتی گاهی اوقات بدون درگیر شدن سطح پوست.
اگر همه ناخن‌ها غیرطبیعی باشند و هیچ جای دیگری تحت تأثیر قرار نگیرد، آن را دیستروفی بیست ناخن می‌نامند. لیکن پلان صفحه ناخن را نازک می‌کند و ممکن است ناخن را شیاردار و رگه‌دار کند. ناخن ممکن است تیره شود، ضخیم شود یا از بستر ناخن بلند شود که به آن اونیکولیز گفته می‌شود.

شکل 4 ویژگی‌های لیکن پلان ناخنی

گاهی کوتیکول از بین می‌رود و اسکار ایجاد می‌کند (ناخنک). ناخن ها ممکن است به طور کامل ریزش کرده یا رشدشان متوقف شود و به ندرت ممکن است کاملا از بین بروند (آنونیشیا).

شکل 5 لیکن پلان ناخنی

5- لیکن پلان پیگمنتوز (رنگدانه‌ای)

لیکن پلان پیگمنتوز ضایعات بیضی شکل، قهوه‌ای مایل به خاکستری در صورت و گردن یا تنه و اندام بدون مرحله التهابی را توصیف می‌کند. این ضایعات در اثر قرار گرفتن در معرض آفتاب می‌تواند تحریک و فعال شود، اما در نواحی محافظت شده از آفتاب مانند زیر بغل نیز ممکن است ایجاد شود. این نوع از لیکن پلان دارای الگوهای منتشر، شبکه‌ای و منتشر است. Lichen planus pigmentosus مشابه اریتم دیسکرومیوم پرستان است و ممکن است همان بیماری باشد.
لیکن پلان پیگمنتوزبه ندرت ممکن است روی لب‌ها تأثیر بگذارد، در نتیجه تیرگی روی لب‌های بالا و پایین ایجاد می‌کند.

شکل 6 لیکن پلان پیگمنتوز (رنگدانه‌ای)

6- لیکن پلان ناشی از دارو

لیکن پلان دارویی به بثورات لیکن پلان مانند ناشی از برخی از داروها اشاره دارد. این بثورات، بدون علامت یا خارش، به رنگ صورتی، قهوه ای یا بنفش هستند. مخاط دهان (واکنش لیکنویید خوراکی) و سایر نواحی نیز گاهی تحت تأثیر قرار می‌گیرند. بسیاری از داروها به ندرت می‌توانند باعث فوران لیکنوئید شوند. رایج ترین آن‌ها:
طلا، هیدروکسی کلروکین، کاپتوپریل، دیورتیک‌های کینین و تیازید باعث واکنش لیکنویید به نور می‌شوند.

عوارض لیکن پلان چیست؟

لیکن پلان هایپرتروفیک ممکن است شبیه کارسینوم سلول سنگفرشی باشد. با این حال به ندرت لیکن پلان زخمی و اولسره طولانی مدت می‌تواند منجر به کارسینوم سلول سنگفرشی واقعی شود. این مورد اغلب در دهان (سرطان دهان) یا روی ولو (سرطان مجرا) یا آلت تناسلی مرد (سرطان آلت تناسلی مرد)، ممکن است رخ دهد. به گفته دکتر مریم ملکی در صورت وجود گره در حال بزرگ شدن یا زخم با لبه‌های ضخیم شده در این محل‌ها باید به این مورد مشکوک شد. سرطان در ضایعات لیکن پلان مخاطی، بیشتر در افراد سیگاری، کسانی که سابقه سرطان در مکان‌های مخاطی دارند و در کسانی که ویروس پاپیلومای انسانیرا دارند، شایع است.

رزرو نوبت ویزیت آنلاین دریافت مشاوره رایگان
تعداد بازدید از این مطلب: 15970
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن :03136662224