ویتامین سی (C) (اسید اسکوربیک) یکی از موثرترین مواد فعال در محصولات مراقبت از پوست است که به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدپیری و روشن‌کنندگی، جایگاه ویژه‌ای در روتین‌های پوستی پیدا کرده است. این ویتامین به تقویت سد دفاعی پوست، کاهش لک‌های تیره، افزایش تولید کلاژن و محافظت در برابر اشعه UV کمک می‌کند. در این مقاله، دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو، به بررسی علمی تاثیرات ویتامین C موضعی و روش‌های صحیح استفاده از آن می‌پردازند.
شکل 1 تاثیرات ویتامین سی بر پوست
1- خاصیت آنتی‌اکسیدانی و محافظت در برابر استرس اکسیداتیو
پوست به طور مداوم در معرض عوامل محیطی آسیب‌زا مانند آلودگی هوا، دود سیگار، اشعه ماورای بنفش (UV) و استرس اکسیداتیو قرار دارد. این عوامل باعث تولید رادیکال‌های آزاد شده که به سلول‌های پوست آسیب می‌رسانند و منجر به پیری زودرس، چروک‌ها و افتادگی پوست می‌شوند.
شکل 2 تاثیرات عوامل محیطی آسیب زا بر پوست
مکانیسم اثر ویتامین سی (C)
- ویتامین C به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی، رادیکال‌های آزاد را خنثی کرده و مانع از تخریب DNA سلولی و ساختار کلاژن می‌شود.
- این ویتامین به طور مستقیم اثرات مخرب اشعه UV را کاهش می‌دهد، اما جایگزین ضدآفتاب نیست، بلکه نقش مکمل دارد.
شواهد علمی:
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷ نشان داد که استفاده موضعی از ویتامین C همراه با ویتامین E و اسید فرولیک، اثر محافظتی پوست در برابر اشعه UV را تا چهار برابر افزایش می‌دهد (Farris et al., 2017).
2- تحریک تولید کلاژن و کاهش چین و چروک‌ها
کلاژن پروتئینی است که باعث استحکام، انعطاف‌پذیری و جوانی پوست می‌شود. با افزایش سن، تولید کلاژن کاهش یافته، پوست نازک‌تر و شل‌تر می‌شود.
نقش ویتامین سی (C) در تولید کلاژن:
- ویتامین C به عنوان یک کوفاکتور در سنتز پروکلاژن عمل می‌کند که برای تولید و استحکام فیبرهای کلاژن ضروری است.
- با افزایش تولید کلاژن، خطوط ریز و چروک‌ها کاهش‌یافته و پوست سفت‌تر و جوان‌تر به نظر می‌رسد.
شواهد علمی:
یک مطالعه منتشر شده در Journal of Clinical Nutrition نشان داد که استفاده از ویتامین C موضعی به مدت ۱۲ هفته، میزان تولید کلاژن را افزایش داده و موجب کاهش قابل‌توجه چین و چروک‌های پوستی شد (Pullar et al., 2017).
3- کاهش لک‌های تیره و روشن‌کنندگی پوست
هایپرپیگمانتاسیون و لک‌های تیره ناشی از افزایش تولید ملانین، یکی از مشکلات شایع پوستی است که می‌تواند در اثر عوامل مختلفی مانند قرار گرفتن در معرض آفتاب، تغییرات هورمونی، ملاسما یا التهاب ایجاد شود.
چگونه ویتامین سی (C) به روشن شدن پوست کمک می‌کند؟
- مهار آنزیم تیروزیناز که مسئول تولید ملانین است.
- کاهش لک‌های ناشی از آفتاب، ملاسما و لکه‌های پس از التهاب (PIH)
- افزایش شفافیت و یکنواختی رنگ پوست
شکل 3 نحوه کمک کردن ویتامین سی به روشن شدن پوست
شواهد علمی:
یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ نشان داد که استفاده موضعی از ویتامین C همراه با سایر ترکیبات روشن‌کننده (مانند نیاسینامید و اسید کوجیک) به طور موثری موجب کاهش لک‌های پوستی و افزایش درخشندگی پوست می‌شود (Kameyama et al., 2013).
4- کاهش التهاب و قرمزی پوست
التهابات پوستی ناشی از بیماری‌هایی مانند آکنه، روزاسه و اگزما باعث قرمزی، حساسیت و ناراحتی پوست می‌شود. ویتامین C دارای خواص ضدالتهابی قوی بوده و می‌تواند به کاهش این مشکلات کمک کند.
چگونه ویتامین سی (C) التهاب را کاهش می‌دهد؟
- کاهش تولید سایتوکاین‌های التهابی
- تقویت سد محافظتی پوست برای جلوگیری از حساسیت و تحریکات پوستی
- کمک به بهبود زخم‌ها و کاهش اسکارهای ناشی از آکنه
شواهد علمی:
یک مطالعه بالینی در سال ۲۰۱۸ نشان داد که بیماران مبتلا به روزاسه پس از استفاده از ویتامین C موضعی، کاهش قابل توجهی در قرمزی و التهاب پوست تجربه کردند (Humbert et al., 2018).
5- بهبود آبرسانی و تقویت سد محافظتی پوست
پوست کم‌آب و حساس بیشتر در معرض آسیب‌های محیطی قرار می‌گیرد. ویتامین C علاوه بر نقش آنتی‌اکسیدانی، به تقویت لایه محافظتی پوست کمک کرده و میزان از دست دادن رطوبت را کاهش می‌دهد.
مکانیسم اثر:
- تحریک تولید سرامیدها و لیپیدهای محافظ پوست
- کاهش تبخیر آب از سطح پوست (TEWL)
- حفظ رطوبت و لطافت پوست
شواهد علمی:
مطالعات نشان داده‌اند که ویتامین C به بهبود عملکرد سد دفاعی پوست کمک کرده و باعث کاهش خشکی و حساسیت‌های پوستی می‌شود (Lee et al., 2020).
شکل 4 تاثیرات ویتامین سی موضعی بر پوست
نحوه صحیح استفاده از ویتامین سی (C) موضعی
برای بهره‌مندی از حداکثر مزایای ویتامین C رعایت این نکات ضروری است:
- انتخاب نوع مناسب ویتامین C
- اسید اسکوربیک (L-Ascorbic Acid): موثرترین ویتامین C، اما ناپایدار و حساس به نور و هوا
- مشتقات پایدارتر مانند اسکوربیل پالمیتات و سدیم اسکوربیل فسفات: کمتر تحریک‌کننده، اما اثربخشی کندتر
- غلظت مناسب
- غلظت‌های بین ۱۰ تا ۲۰ درصد بیشترین اثربخشی را دارند.
- غلظت بالاتر از ۲۰ درصد تأثیر بیشتری ندارد و ممکن است باعث تحریک پوست شود.
- زمان استفاده
- بهترین زمان برای استفاده: صبح‌ها قبل از ضدآفتاب زیرا اثر محافظتی آن در برابر UV را افزایش می‌دهد.
- می‌توان شب‌ها نیز استفاده کرد، اما صبح تاثیر بیشتری دارد.
- ترکیب با سایر مواد فعال
ترکیب‌های موثر:
- ویتامین E و اسید فرولیک (پایداری و اثرگذاری را افزایش می‌دهند).
- هیالورونیک اسید (کمک به آبرسانی)
ترکیب‌های نامناسب:
- نیاسینامید (ممکن است اثر ویتامین C را کاهش دهد، مگر در فرمول‌های خاص)
- رتینول (باعث تحریک و حساسیت بیشتر می‌شود).
- نحوه نگهداری صحیح
- در ظرف‌های مات و غیرشفاف نگهداری شود.
- در جای خنک و خشک قرار گیرد تا از اکسید شدن جلوگیری شود.
شکل 5 نکات قابل توجه برای بهره‌مندی از حداکثر مزایای ویتامین سی موضعی
ویتامین سی (C) خوراکی یا موضعی؟
مطالعات نشان داده‌اند که مصرف ۱۰۰۰ میلی‌گرم ویتامین C در روز می‌تواند تولید کلاژن را در بدن افزایش دهد، اما سطح این ویتامین در پوست به مقدار محدودی افزایش می‌یابد (Pullar et al., 2017).
ویتامین C موضعی (مانند سرم‌ها و کرم‌ها) مستقیما بر روی پوست اعمال شده و از طریق لایه‌های سطحی اپیدرم جذب می‌شود. این روش از نظر علمی ثابت شده که سریع‌تر و مؤثرتر از مصرف خوراکی برای بهبود مشکلات پوستی خاص است.
بهترین روش، ترکیب هر دو روش (خوراکی + موضعی) است.
- مصرف خوراکی برای تقویت سیستم ایمنی، بهبود کلی پوست و افزایش تولید کلاژن از داخل بدن مفید است.
- استفاده موضعی اثرات مستقیم، سریع‌تر و هدفمندتری بر روی مشکلات پوستی خاص دارد، مثل چین‌وچروک، لک‌های تیره و آسیب‌های ناشی از آفتاب.
نتیجه‌گیری
ویتامین سی (C) یک ترکیب کلیدی در مراقبت از پوست است که به کاهش لک‌های تیره، تحریک تولید کلاژن، حفاظت از پوست در برابر آسیب‌های محیطی و افزایش درخشندگی آن کمک می‌کند. استفاده منظم از این ویتامین، همراه با ضدآفتاب، می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت و جوانی پوست داشته باشد. برای دستیابی به بهترین نتایج، انتخاب فرم پایدار، غلظت مناسب و روش صحیح استفاده از ویتامین C بسیار مهم است.
تعداد بازدید از این مطلب: 12
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
تلفن :03136662224
۰ دیدگاه