بیماری گال یا جرب چیست؟

بیماری گال یک بیماری پوستی مسری همراه با خارش شدید است که این خارش جوش‌های ریز قرمزرنگی را در پوست ایجاد می‌کند. به گفته دکتر مریم ملکی، اين بيماری شايع‌ترين بيماريی پوستی خارش‌دار در جهان است و به نام‌های گال، جرب یا Scabies هم شناخته می‌شود. در واقع نام این بیماری از واژه لاتینی به معنای “خاراندن” نشات گرفته است.

گال چگونه ايجاد می‌شود؟

عامل ايجاد كننده گال كه «هيره» ناميده می‌شود، بعد از ورود به بدن فرد در پوست زندگی می‌کند و زیر پوست برای خود سوراخ‌ها و کانال‌های زیرپوستی را ایجاد می‌کند. انگل گال بسیار کوچک، کرم‌رنگ و دارای چهار جفت پا است. گال ماده از گال نر بزرگ‌تر است. گال ماده پس از نفوذ کردن به لایه‌های پایین‌تر پوست و ایجاد کانال، تخم می‌گذارد. این کرم در طول زندگی خود حدود 40 تا 50 تخم می‌گذارد. تخم‌ها بعد از 3 تا 4 روز لارو شده و بعد طی 10 تا 15 روز گال بالغ را ایجاد می‌کنند. از بین این 40 تا 50 تخم کمتر از 10 تخم به گال بالغ تبدیل خواهند شد.

شکل 1 بیماری گال یا جرب

بیشتر علایم بیماری گال به دلیل پاسخ ایمنی بدن ما به این کنه، بزاق کنه، تخم و مدفوع کنه گال است. متوسط تعداد انگل گال در یک فرد مبتلا به این بیماری 12 عدد است. در حالی که در مناطق محروم کودکان مبتلا بالغ بر 100 کرم دارند. خارش شدید و بی‌امان یک علامت غالب از بیماری پوستی گال است. عامل گال می‌تواند در همه سنین با همه نوع درآمد و سطح اجتماعی تاثیر بگذارد. حتی افرادی که خود را بسیار تمیز نگه می‌دارند ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. آلودگی گال بسیار معمول و در سراسر جهان رخ می‌دهد. برآورد شده است که سالانه در سراسر جهان در حدود 300 میلیون مورد مبتلا به گال وجود داشته باشد.

شکل 2 ایجاد گال

چگونه بیماری پوستی گال گسترش می‌یابد؟

تماس جنسی رایج‌ترین شکل انتقال بیماری گال در میان جوانانی است که از نظر جنسی فعال هستند. گسترش گال می‌تواند از طریق تماس نزدیک با فردی که گال دارد و همچنین توسط حوله مشترک یا سایر وسایل شخصی پخش شود. عامل گال اغلب می‌تواند روی چند عضو خانواده در یک زمان تاثیر گذارد و حتی می‌تواند آن را به شخص دیگر منتقل کند قبل از این که خود علائمی داشته باشد. نواحی از بدن که انگل گال بیشتر وارد می‌شود:

1. 
   
   1. بيماری معمولا در چين‌های بدن آغاز می‌شود (مخصوصا شيار بين انگشتان، روی آرنج يا مچ دست، نشيمنگاه يا ناحيه كمر، اطراف نوک پستان در خانم‌ها و روی آلت تناسلی در آقايان).

1. 1. هيره‌ها تمايل دارند كه داخل پوست زير انگشتر، دستبند، بند ساعت يا ناخن‌ها پنهان شوند.

1. 1. در سالمندان گال بیشتر در پشت رخ می‌دهد.

1. در نوزادان و کودکان کوچک دانه‌ها معمولا در کف دست‌ها و پاها قرار دارد. در كودكان خارش وسيع‌تر و گسترده‌تر است و آلودگی ممكن است تمام بدن كودک و حتی سر را درگير كند. خارش شب‌هنگام ممكن است كودک را از خواب باز دارد و در نتيجه كودک خسته و بداخلاق شود.

عفونت‌های چركی هم ممكن است بر روی ضايعات گال به وجود آيند. اتفاقا در موارد زيادی بيماران به خاطر ضايعات عفونی پوست و نه خود گال تحت مداوا قرار می‌گيرند. با وجود اين كه درمان عفونت چركی گاهی باعث تسكين و فرونشستن ضايعه می‌شود ولی اگر بيماری اصلی (گال) مداوا نشود عود عفونت‌های چركی هم تقريبا قطعی است. از هنگامی كه فرد آلوده می‌شود تا وقتی كه مشكل خارش پيدا می‌كند ممكن است يک ماه طول بكشد.

نشانه‌ها و علایم بیماری گال

1. 
   
   1. خارش پوست مخصوصا در شب‌: خارش شایع‌ترین علامت این بیماری است. خارش می‌تواند آن قدر شدید باشد که فرد را در تمام شب بیدار نگه دارد. حرکت بیشتر این کنه‌ها در پوست و حفر کانال‌های زیرپوستی توسط آن‌ها شدت خارش را بیشتر و بیشتر خواهد کرد.

1. 1. جوش‌ها، دانه‌ها و راش‌های پوستی: بسیاری از بیماران راش‌های پوستی را نشان می‌دهند. این جوش‌ها معمولا خط‌ها و راه‌هایی را روی پوست فرد ایجاد ‌می‌کند. این خطوط ممکن است به شکل کهیر، گزیدگی‌های کوچک، گره‌های زیر پوستی و سفت یا کورک باشند. برخی افراد فلسی شدن پوست و پوسته شدن و وضعیتی مشابه اگزما را دارند. این بثورات همچنین می‌تواند شامل تاول‌های ریز (وزیکول) و فلس یا پوسته باشد. خاراندن بثورات می‌تواند باعث زخم‌های پوستی شود. بعضی اوقات این زخم‌ها توسط باکتری آلوده می‌شوند. شیارهای ریزی که روی پوست دیده می‌شوند، توسط تونل شدن کنه گال ماده در زیر سطح پوست ایجاد می‌شوند. این شیارها به صورت خطوط ریز برجسته و مارپیچ سفید مایل به خاکستری یا به رنگ پوست روی سطح پوست ظاهر می‌شوند. از آن جا که تعداد کنه‌ها اغلب کم است (فقط 10-15 کنه برای هر نفر)، یافتن این شیارها دشوار است. این‌ها بیشتر در پرده بین انگشتان دست، چین‌های پوستی روی مچ دست، آرنج یا زانو و آلت تناسلی مرد، پستان یا تیغه شانه دیده می‌شوند. سر، صورت، گردن، کف دست و کف پا اغلب در نوزادان و کودکان بسیار کوچک درگیر است اما معمولا بزرگسالان و کودکان بزرگتر درگیر نیستند.

1. 1. زخم و جراحت‌ها: خارش پوست و خاراندن شدید آن می تواند به زخم و جراحت پوست منجر شود. عفونت عارضه شایع این زخم های پوستی است.

1. سخت شدن پوست: زمانی که فرد به نوع شدید بیماری گال مبتلا باشد، خشکی و سخت شدن پوست عارضه قطعی خواهد بود. این مدل بیماری گال را گال نروژی می‌گویند. در این بیماری، پوست فرد محل زندگی 100 تا 1000 کرم و تخم کرم می‌شود. خارش شدید قطعا منجر به خاراندن مداوم خواهد شد. با این خاراندن شدید عفونت راحت‌تر در پوست فرد توسعه پیدا می‌کند. خارش مداوم همچنین می‌تواند به سپسیس (عفونت خون) منجر شود.

شکل 3 نشانه‌ها و علائم گال

علائم گال چقدر زود شروع می‌شود؟

اگر فردی قبلا هرگز دچار گال نشده باشد، علائم ممکن است 4-8 هفته طول بکشد. لازم به یادآوری است که یک فرد آلوده می‌تواند در این مدت گال را گسترش دهد، حتی اگر هنوز علائمی نداشته باشد. در شخصی که قبلا گال داشته است، علائم معمولا خیلی زودتر (1-4 روز) پس از مواجهه ظاهر می‌شوند.

شکل 4 نکات تشخیص گال

تشخیص مبتلایان به بیماری پوستی گال چگونه است؟

با وجود تمام علائم بیماری گال، تشخیص این بیماری نیازمند ارزیابی‌های بالینی و نظر پزشک است. پزشک بعد از بررسی علائم ذکر شده، از بررسی وجود یا عدم وجود کانال‌های زیرپوستی برای تشخیص بهتر بیماری استفاده می‌کند. به دلیل شباهت بسیاری از علائم این بیماری با سایر بیماری‌های پوستی، تشخیص بیماری گال قدری مشکل است. بنابراین اگر پزشک به تشخيص بيماری شک داشته باشد می‌تواند آزمايش ساده و بدون درد زير را انجام دهد: ابتدا ماده روغنی استريلی روی ضايعات چكانده می‌شود، سپس سطح ضايعات با تيغ تراشيده شده و مواد بدست آمده برای مطالعه به زير ميكروسكوپ منتقل می‌شوند. تشخيص گال با ديدن هيره عامل بيماری يا تخم آن در زير ميكروسكوپ قطعی می‌شود.

شکل 5 تشخیص گال

گال پوسته‌دار (نروژی) چيست؟

گال پوسته‌دار نوعی گال است که می‌تواند در برخی از افراد دچار نقص ایمنی (سیستم ایمنی ضعیف)، سالخوردگان، معلولین، ناتوانان و مبتلایان به ایدز رخ دهد و به آن گال نروژی نیز گفته می‌شود. مناطق وسيعی از بدن، دست‌ها و پاها ممكن است پوسته‌پوسته و دلمه‌دار شوند. اين پوسته‌ها كه حاوی هزاران هيره زنده و تخم آن‌ها می‌باشند، درمان بيماری را مشكل می‌كنند چون دارويی كه به صورت موضعی روی پوست ماليده می‌شود، قادر به نفوذ در اين قسمت‌های ضخيم شده پوست نمی‌باشد. افراد مبتلا به گال پوسته‌دار برای افراد دیگر بسیار مسری هستند و می‌توانند آلودگی را به راحتی با تماس مستقیم پوست با پوست و همچنین با آلودگی وسایلی مانند لباس، تختخواب و مبلمان آن‌ها گسترش دهند. افراد مبتلا به گال پوسته‌دار ممکن است علائم و نشانه‌های معمول گال مانند بثورات مشخص یا خارش (خارش) را نشان ندهند. افراد مبتلا به گال پوسته‌دار باید برای جلوگیری از شیوع گال، درمان سریع و تهاجمی پزشکی داشته باشند. گال نروژی به شدت مسری می‌باشد.

شکل 6 گال نروژی

چگونه به گال مبتلا شدم؟

گال معمولا در اثر تماس مستقیم، طولانی مدت و پوست به پوست با شخصی که دچار گال است، گسترش می‌یابد. تماس معمولا باید طولانی شود. یک دست دادن یا آغوش سریع معمولا گال را گسترش نمی‌دهد. گال به راحتی به شرکای جنسی و اعضای خانه منتقل می‌شود. گال در بزرگسالان غالبا از طریق جنسی به فرد منتقل می‌شود. گال گاهی اوقات با به اشتراک گذاشتن لباس، حوله یا ملافه که توسط فرد آلوده استفاده می‌شود، به ‌طور غیرمستقیم پخش می‌شود. با این حال هنگامی که فرد آلوده به گال پوسته‌دار (نروژی) باشد چنین انتشار غیرمستقیم می‌تواند خیلی راحت‌تر اتفاق بیفتد.

مایت‌های گال چه مدت می‌توانند زندگی کنند؟

بر روی بدن یک فرد، کنه‌های گال می‌توانند تا 1-2 ماه زنده بمانند. خارج از یک فرد کنه‌های گال معمولا بیش از 72-48 ساعت زنده نمی‌مانند. کنه‌های گال در صورت قرار گرفتن در دمای 50 درجه سانتی‌گراد (122 درجه فارنهایت) به مدت 10 دقیقه می‌میرند.

آیا از حیوان خانگی خود گال گرفتم؟

خیر. حیوانات گال انسان را گسترش نمی‌دهند. حیوانات خانگی ممکن است به نوع دیگری از کنه گال آلوده شوند که در انسان زنده نمی‌ماند یا تولید مثل نمی‌کند اما باعث جرب در حیوانات می‌شود. اگر حیوان مبتلا به جرب با فرد تماس نزدیک داشته باشد، کنه حیوانات می‌تواند زیر پوست فرد قرار گیرد و باعث خارش موقتی و تحریک پوست شود. با این حال کنه حیوانات نمی‌تواند روی شخص تولید مثل کند و طی دو روز خودبه‌خود می‌میرد. اگرچه نیازی به معالجه فرد نیست اما باید حیوان تحت درمان قرار گیرد زیرا کنه‌های آن می‌توانند همچنان در پوست فرد فرو رفته و باعث علائم شوند تا زمانی که حیوان با موفقیت درمان شود.

شکل 7 حیوان خانگی و گال

چگونه می‌توانم کنه‌های گال را از خانه یا فرش خود خارج کنم؟

کنه‌های گال بیش از 2-3 روز دور از پوست انسان زنده نمی‌مانند. مواردی مانند تختخواب، لباس و حوله‌های مورد استفاده فرد مبتلا به گال را می‌توان با شست‌وشوی ماشین در آب داغ و خشک کردن، ضدعفونی کرد. مواردی را که نمی‌توان شست‌وشو یا تمیز کرد، می‌توان با دور کردن آن‌ها از تماس با بدن به ‌مدت حداقل 72 ساعت ضدعفونی و تمیز کرد. از آن جا که افراد مبتلا به گال پوسته‌دار (نروژی) بسیار عفونی محسوب می‌شوند، جاروبرقی کشیدن دقیق مبلمان و فرش در اتاق‌های مورد استفاده این افراد توصیه می‌شود.

شکل 8 تشخیص گال

برای من و همسرم گال تشخیص داده شد. بعد از چندین بار درمان او هنوز علائم دارد در حالی که من بهبود یافته‌ام، چرا؟

حتی اگر درمان موفقیت‌آمیز باشد و همه کنه‌ها و تخم‌ها از بین بروند، بثورات و خارش گال می‌تواند چندین هفته تا یک ماه پس از درمان ادامه یابد. اگر خارش شما شدید باشد، پزشک شما ممکن است داروی دیگری برای تسکین خارش تجویز کند. علائمی که بیش از 2 هفته پس از درمان ادامه دارند، می‌توانند دلایل مختلفی داشته باشند، از جمله:

1. 
   
   1. تشخیص نادرست گال. بسیاری از واکنش‌های دارویی می‌توانند علائم گال را تقلید کرده و باعث ایجاد بثورات پوستی و خارش شوند. تشخیص گال باید توسط خراش پوست تایید شود که شامل مشاهده کنه، تخم مرغ یا مدفوع کنه (اسکیبالا) در زیر میکروسکوپ است. اگر با همسرتان در همان رختخواب می‌خوابید و مجددا به گال آلوده نشده‌اید و حداقل 30 روز است که درمان مجدد نکرده‌اید، بعید است که همسر شما گال داشته باشد.

1. 1. آلوده شدن دوباره با گال از طریق عضو خانواده یا فرد آلوده، در صورت عدم درمان همزمان بیماران و وسایل شخصی آن‌ها. افراد آلوده و افراد در تماس با آن‌ها باید همزمان درمان شوند تا از آلوده شدن مجدد جلوگیری شود.

1. 1. عدم موفقیت در درمان ناشی از مقاومت در برابر دارو با استفاده ناصحیح از داروهای موضعی یا عدم استفاده از دارو در نوبت دوم در صورت لزوم. در یک درمان موفق 24-48 ساعت پس از درمان موثر هیچ شیار جدیدی ظاهر نمی‌شود.

1. 1. عدم موفقیت درمانی گال پوسته‌دار به دلیل نفوذ ضعیف دارو در پوست ضخیم بیمار که حاوی تعداد زیادی کنه گال می‌باشد. درمان مکرر با ترکیبی از داروهای خوراکی و موضعی ممکن است برای موفقیت در درمان گال پوسته‌دار لازم باشد.

1. 1. آلوده‌سازی مجدد وسایل (fomites) مانند لباس، تختخواب یا حوله‌هایی که به طور مناسب شسته نشده یا خشک‌‌شویی نشده باشند (این امر بیشتر برای مواردی نگران کننده است که توسط افراد مبتلا به گال پوسته‌دار استفاده می‌شود). اقلام بالقوه آلوده (fomites) باید با آب داغ شسته و با استفاده از چرخه دمای گرم خشک شوند یا خشک‌شویی شوند یا حداقل 72 ساعت از تماس با پوست بدن فرد مبتلا خارج شوند.

1. بثورات پوستی آلرژیک (درماتیت) یا قرار گرفتن در معرض کنه‌های خانگی که باعث تداوم علائم می‌شود به دلیل واکنش متقابل بین آنتی‌ژن‌های کنه. اگر بیش از 2-4 هفته خارش ادامه یافت یا همچنان جوش‌های جدید یا بثورات پوستی ایجاد شد، از پزشک مشورت بگیرید. درمان مجدد با همان دارو یا سایر داروها ممكن است لازم باشد.

شکل 9 عدم موفقیت در درمان گال

اگر با فردی که گال دارد تماس داشتم آیا باید خودم را درمان کنم؟

خیر، اگر شخصی فکر می‌کند ممکن است دچار گال باشد باید با پزشک تماس بگیرد. پزشک می‌تواند فرد را معاینه کند، تشخیص گال را تایید کرده و درمان مناسب را تجویز کند. محصولاتی که برای درمان گال در انسان استفاده می‌شوند تنها با تجویز پزشک در دسترس هستند. خوابیدن یا داشتن رابطه جنسی با هر فرد آلوده به گال، خطر زیادی برای انتقال دارد. هر چه تماس پوست به پوست با فرد مبتلا بیشتر باشد، احتمال وقوع انتقال بیشتر است. اگرچه کوتاه مدت دست دادن با شخصی که دارای گال معمولی غیرپوسته‌دار است خطر نسبتا کمی دارد اما نگه‌داشتن دست فرد مبتلا به گال به مدت 5-10 دقیقه می‌تواند خطر انتقال نسبتا بالایی داشته باشد. با این حال انتقال می‌تواند حتی پس از تماس کوتاه دست دادن‌ با فردی که دارای گال پوسته‌دار (نروژی) است، رخ دهد. به طور کلی فردی که تماس پوستی با فردی دارد که دارای گال پوسته‌دار (نزوژی) است، کاندید مناسبی برای درمان محسوب می‌شود.

چه کسی باید تحت درمان گال قرار گیرد؟

هر کسی که برای وی گال تشخیص داده شود، همچنین شرکای جنسی وی و سایر افرادی که تماس‌های طولانی با فرد آلوده داشته‌اند، باید تحت درمان دارویی گال قرار گیرند. درمان برای اعضای خانواده فرد مبتلا به گال توصیه می‌شود، خصوصا افرادی که تماس طولانی مدت پوست با پوست با فرد آلوده داشته‌اند. برای جلوگیری از آلودگی مجدد به افراد باید همه به‌ صورت همزمان درمان شوند.

چه افرادی بيشتر در خطر ابتلا به گال می‌باشند؟

هيره عامل گال می‌تواند فقير و غنی، پير و جوان را آلوده كند. بيماری بيشتر در افرادی ديده می‌شود كه تماس بدنی نزديک با ديگران دارند به ويژه بچه‌ها، مادرانی كه كودک شيرخوار دارند و سالمندانی كه در سرای سالمندان زندگی می‌كنند. مطالعات نشان داده است كه در خانواده‌ها، بچه‌های زير 2 سال بيشتر از همه در معرض ابتلا هستند. پس از آن‌ها مادر، خواهران بزرگ‌تر و دست آخر ديگر اعضای خانواده كه تماس بدنی نزديک و مداوم با ديگران دارند در معرض خطر ابتلا هستند. همچنين سربازان و مردان زندانی به علت شرايط خاص زندگی در معرض خطر ابتلا به گال می‌باشند. گال در ميان ساكنين خانه‌های سالمندان در بسياری از نقاط دنيا به صورت مشكلی شايع در آمده است.

شکل 10 افرادی که احتمال ابتلا به گال دارند

سالمندان به دلايل زير بيشتر در معرض آلودگی و ابتلا به گال می‌باشند:

• دفاع ايمنی ضعيف‌تر

تماس نزديک و مداوم سالمندان در حين انجام فعاليت‌های روزانه (لباس پوشيدن، حمام كردن و غیره) با كاركنان خانه سالمندان.

• تاخير در تشخيص، زيرا در سالمندان اين بيماری با ساير بيماری‌های پوستی شايع در اين سن و سال، مثل خشكی پوست، اگزما، درماتيت تماسی، زرد زخم يا عوارض دارويی اشتباه می‌شود.

راه‌های جلوگیری از گال

برای جلوگیری از دوباره آلوده شدن و همچنین پیشگیری از گسترش انگل به دیگر افراد، باید این مراحل را در نظر گرفت:

1. 
   
   1. تمامی لباس‌ها و مخصوصا لباس‌های زیر، حوله‌ها و لوازم خواب که استفاده شده است باید قبل از درمان با استفاده از آب گرم و صابون شسته شود و با حرارت زیاد خشک گردد.

1. 1. اقلام غیرقابل شست‌وشو را در یک کیسه نایلون سربسته قرار داده و در جایی دور از دسترس برای ۲ هفته نگه دارید. انگل‌ها درصورتی که به آن‌ها غذایی نرسد، از بین می‌‌روند.

1. 1. از تماس نزدیک با بیماران مبتلا به گال اجتناب کنید. تماس به مدت 15 دقیقه با فرد آلوده یا وسایل آلوده شانس ابتلا را بسیار زیاد می‌کند.

1. سگ‌ها، گربه‌ها و انسان‌ها می‌توانند هر کدام به وسیله گونه‌های خاصی از انگل گال درگیر شوند. هر گونه از انگل نوعی خاصی از میزبان را ترجیح می‌دهد و به مدت زیاد در خارج از میزبان خاص خود زنده نمی‌ماند. بنابراین انسان‌ها یک واکنش موقتی پوستی در نتیجه تماس با انگل گال سگ‌ها و گربه‌ها دارند و به انگل این حیوانات مبتلا نمی‌شوند.

درمان گال

هر شخصی که بیماری گال برای او تشخیص داده شده باشد، هر شخصی که در تماس نزدیک و مداوم با بیمار مبتلا باشد و حتی هر شخصی که علایم بیماری گال را نشان دهد، نیازمند درمان است. در بیشتر موارد فرد با درمان‌های پوستی، درمان خواهد شد. لازم است اقدامات درمانی، تمام پوست بدن از گردن به پایین را در بر بگیرد. البته در مبتلایان کودک و نوجوان درمان باید برای پوست سر و صورت نیز در نظر گرفته شود. در مقاله درمان گال با روش‌های درمانی گال آشنا شوید.
رزرو نوبت ویزیت آنلاین دریافت مشاوره رایگان
تعداد بازدید از این مطلب: 1614
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن :03136662224