اگر شما یا یکی از اطرافیانتان اهل ورزش و بدنسازی هستید و از مکمل‌های پروتئین وی (Whey protein) استفاده می‌کنید، شاید متوجه شده باشید که پوستتان دچار جوش‌های مقاوم به درمان شده است. این موضوع تصادفی نیست. در سال‌های اخیر، پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که مصرف زیاد پروتئین وی می‌تواند در برخی افراد باعث بروز یا تشدید آکنه (جوش) شود. در این مقاله خانم دکتر مریم ملکی، متخصص پوست و مو در اصفهان، به صورت علمی و ساده بررسی می‌کنند که چرا این اتفاق می‌افتد، چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند و چگونه می‌توان این وضعیت را کنترل کرد.
شگل 1 پروتئین وی و جوش
پروتئین وی چیست؟
پروتئین وی یکی از دو نوع پروتئین اصلی موجود در شیر گاو است (در کنار کازئین). این پروتئین در فرآیند تهیه‌ی پنیر از مایع جداشده به دست می‌آید و به صورت پودر خشک در مکمل‌های ورزشی استفاده می‌شود.
ویژگی مهم وی این است که جذب بسیار سریعی دارد و حاوی آمینو‌اسیدهای شاخه‌دار (BCAA) از جمله لوسین، ایزولوسین و والین است که برای رشد و بازسازی عضلات ضروری‌اند. اما همین ترکیبات می‌توانند باعث تغییرات هورمونی و متابولیکی شوند که در پوست منجر به جوش می‌شود.
شکل 2 پروتنین وی از چه چیزی تهیه می‌شود
مکانیسم ایجاد جوش توسط پروتئین وی
افزایش انسولین و IGF-1
مصرف پروتئین وی باعث افزایش سریع سطح انسولین و فاکتور رشد شبه انسولینی نوع ۱ (IGF-1) در خون می‌شود. این دو هورمون اثرات زیر را در پوست ایجاد می‌کنند.
- تحریک غدد چربی برای ترشح سبوم (چربی پوست)
- افزایش تکثیر سلول‌های کراتینوسیت در فولیکول مو
- • فعال‌سازی مسیر mTORC1 (مسیر مولکولی مرتبط با رشد سلولی و التهاب)
شکل 3 تاثیرات مصرف پروتئین وی
همه‌ی این‌ها باعث انسداد منافذ، رشد باکتری Cutibacterium acnes و التهاب پوستی می‌شوند — یعنی همان مکانیزم‌های اصلی آکنه
افزایش اثر آندروژن‌ها
IGF-1 تولید آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه مانند تستوسترون و (DHT) را در سطح پوست افزایش می‌دهد. این هورمون‌ها فعالیت غدد سباسه را بیشتر کرده و التهاب را تشدید می‌کنند.
پاسخ التهابی و حساسیتی
در برخی افراد، مخصوصا کسانی که پروتئین وی از نوع Concentrate مصرف می‌کنند (حاوی لاکتوز و پروتئین‌های اضافی شیر)، ممکن است واکنش ایمنی خفیف یا عدم تحمل ایجاد شود که باعث التهاب فولیکول‌های مو و جوش‌های شبیه فولیکولیت می‌شود.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
- نوجوانان و جوانان (به دلیل سطح بالای هورمون‌های رشد و آندروژن‌ها)
- ورزشکارانی که از وی به صورت روزانه و دوز بالا استفاده می‌کنند.
- افرادی که سابقه‌ی خانوادگی یا شخصی آکنه دارند.
- افرادی که هم‌زمان رژیم‌های پُرکالری یا پُرلبنی مصرف می‌کنند.
ویژگی‌های بالینی آکنه مرتبط با Whey
- بروز جوش‌های التهابی در فک، گردن، شانه، قفسه سینه و پشت
- ضایعات معمولا به درمان‌های معمول آکنه مقاوم‌اند.
- پس از قطع پروتئین وی به مدت ۴ تا ۸ هفته، بهبودی قابل‌توجهی دیده می‌شود.
شکل 4 ویژگی بالینی آکنه مربیط با وی
شواهد علمی
چند مطالعه مهم در این زمینه منتشر شده است:
1. Pontes et al., J Clin Aesthet Dermatol, 2013
• شیوع آکنه در کاربران Whey protein در ورزشکاران جوان به طور معناداری بیشتر بود.
2. Melnik BC, Nutrients, 2019
• نشان داد Whey با افزایش IGF-1 و فعال‌سازی مسیر mTORC1 باعث بروز آکنه می‌شود.
3. Nakib S et al., JAAD, 2018
• در مرور شواهد تغذیه‌ای، مصرف لبنیات و مکمل‌های وی را از عوامل افزایش‌دهنده‌ی آکنه معرفی کرد.
4. Silverberg NB, Pediatr Dermatol, 2014
• گزارش چند مورد آکنه شدید در نوجوانان ورزشکار پس از مصرف پروتئین وی که با قطع مکمل برطرف شد.
راهکارهای بالینی برای کنترل جوش مرتبط باWhey 1
- قطع موقت پروتئین وی برای حداقل ۶–۸ هفته
- جایگزینی با پروتئین‌های گیاهی (مثل پروتئین نخود، برنج یا سویا)
- پرهیز از رژیم‌های با شاخص گلیسمی بالا (کاهش مصرف قندهای ساده و نوشیدنی‌های شیرین)
- درمان موضعی یا خوراکی استاندارد آکنه تحت نظر متخصص پوست
- در صورت نیاز، ارزیابی هورمونی و تغذیه‌ای کامل توسط پزشک
شکل 5 راهکارهای بالینی برای کنترل جوش مرتبط با وی
جمع‌بندی
پروتئین وی یک مکمل محبوب و موثر برای رشد عضلات است، اما در برخی افراد می‌تواند به قیمتی تمام شود: پوست مستعد آکنه و التهاب‌های مقاوم. اگر با وجود درمان‌های مناسب هنوز دچار جوش‌های عودکننده هستید، ممکن است زمان آن رسیده باشد که مصرف وی را برای چند هفته متوقف کرده و پاسخ پوستتان را ببینید.
منابع علمی
1. Pontes Tde C, et al. J Clin Aesthet Dermatol. 2013;6(8):24–27.
2. Melnik BC. Nutrients. 2019;11(5):1061.
3. Nakib S, et al. J Am Acad Dermatol. 2018;78(3):e15–e16.
4. Silverberg NB. Pediatr Dermatol. 2014;31(3):e66–e68.
لینک کوتاه این مقاله: https://drmaleki.ir/?p=26874📋
تعداد بازدید از این مطلب: 0
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
تلفن :03136662224
۰ دیدگاه