پیری پوست یک فرایند پیچیده، چندعاملی و چندمرحله‌ای است که تحت تاثیر همزمان مکانیسم‌های درونی (ذاتی) و محرک‌های بیرونی (محیطی) که از علل پیری پوست هستند، قرار دارد. این فرآیند از سطح مولکولی و سلولی شروع می‌شود و در نهایت به تغییرات قابل مشاهده در بافت و ظاهر پوست منجر می‌شود. در این مقاله دکتر مریم ملکی، متخصص پوست و مو، به بررسی این عوامل پرداخته‌اند که با انواع روش‌های جوانسازی می‌توانید تا حد زیادی جوانی را برای پوست خود به ارمغان بیاورید.
شکل 1 مراحل پیری پوست
1. پیری ذاتی یا درونی (Intrinsic Aging)
این نوع پیری به صورت طبیعی و تدریجی با افزایش سن رخ می‌دهد و تحت تاثیر ژنتیک و عوامل بیولوژیک داخلی است.
- کاهش فیبروبلاست‌های فعال: با افزایش سن، تعداد و فعالیت فیبروبلاست‌ها (سلول‌های سازنده‌ی کلاژن و الاستین) کاهش می‌یابد.
- افت تولید کلاژن نوع I و III: این دو نوع کلاژن نقش اصلی در قوام و استحکام پوست دارند. کاهش آن‌ها منجر به افتادگی و چین‌وچروک می‌شود.
- کاهش الاستین: انعطاف‌پذیری پوست کاهش می‌یابد.
- کاهش اسید هیالورونیک: پوست رطوبت خود را از دست می‌دهد و خشک‌تر می‌شود.
- کندی نوسازی سلولی (Turnover): چرخه بازسازی سلول‌های اپیدرم طولانی‌تر شده و درخشش و یکدستی پوست کاهش می‌یابد.
- کاهش عملکرد غدد چربی: پوست خشک‌تر و حساس‌تر می‌شود.
شکل 2 علل ذاتی یا درونی پیری پوست
2. پیری بیرونی یا پیری زودرس پوست (Extrinsic Aging)
این نوع پیری در اثر مواجهه با عوامل محیطی ایجاد می‌شود و می‌تواند سرعت تخریب پوست را چند برابر کند. مهم‌ترین عوامل آن:
نور ماوراءبنفش (UV)
نور ماوراءبنفش مهم‌ترین عامل پیری زودرس پوست است.
- UVA به لایه درمیس نفوذ کرده و کلاژن و الاستین را تجزیه می‌کند.
- UVB باعث آسیب به DNA سلولی و ایجاد جهش می‌شود.
نتیجه: چین‌وچروک، لک‌های خورشیدی و شل شدن پوست.
استرس اکسیداتیو
تولید بیش از حد رادیکال‌های آزاد باعث آسیب به پروتئین‌ها، لیپیدها و DNA سلولی می‌شود.
- منابع تولید رادیکال آزاد: نور UV، آلودگی، سیگار، تغذیه ناسالم.
- رادیکال‌های آزاد باعث تخریب ساختارهای پوست و تسریع پیری می‌شوند.
گلیکاسیون (Glycation)
در اثر مصرف زیاد قند، قندهای اضافی به پروتئین‌ها مثل کلاژن (گلیکاسیون) متصل می‌شوند و ترکیباتی به نام AGEs تشکیل می‌دهند.
- این ترکیبات کلاژن را سخت و شکننده می‌کنند.
- نتیجه: افتادگی پوست و کاهش انعطاف‌پذیری.
التهاب مزمن خفیف (Inflammaging)
- پوست تحت استرس مزمن یا التهاب پنهان، دچار اختلال در ترمیم و بازسازی می‌شود.
- التهاب خفیف ولی دائمی باعث پیری تدریجی سلولی می‌شود.
اختلال در عملکرد میتوکندری
- کاهش انرژی سلولی (ATP) منجر به اختلال در ترمیم و بازسازی پوست می‌شود.
- عملکرد ضعیف میتوکندری با افزایش سن و تحت تأثیر استرس اکسیداتیو وخیم‌تر می‌شود.
شکل 3 علل بیرونی پیری پوست
تغییرات ساختاری پوست با افزایش سن
تغییرات اصلی که در لایه های مختلف پوست با افزایش سن ایجاد می‌شود؛
- اپیدرم
نازک شدن، کاهش سلول‌های بنیادی، کاهش رطوبت
- درمیس
کاهش ضخامت، تجزیه کلاژن و الاستین
- هیپودرم
کاهش چربی زیرپوستی، کاهش حجم صورت
شکل 4 تفاوت پیری پوست و پوست جوان
نقش عوامل سبک زندگی در علل پیری پوست
- سیگار: نیکوتین باعث انقباض عروق و کاهش اکسیژن‌رسانی به پوست می‌شود.
- آلودگی هوا: ترکیبات سمی مانند ذرات معلق (PM2.5) به پوست نفوذ کرده و موجب التهاب و پیری می‌شوند.
- بی‌خوابی: در زمان خواب، تولید ملاتونین و ترمیم بافتی به حداکثر می‌رسد. کم‌خوابی این روند را مختل می‌کند.
- استرس: کورتیزول بالا باعث تجزیه کلاژن و کاهش ایمنی سلولی می‌شود.
- تغذیه ناسالم: کمبود ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها پوست را آسیب‌پذیرتر می‌کند.
شکل 5 علل پیری پوست
جمع‌بندی علمی علل پیری پوست
پیری پوست نتیجه‌ی پیچیده‌ای از کاهش عملکرد سلولی، تغییرات ژنتیکی، اختلالات متابولیکی و استرس‌های محیطی است. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که فرایند پیری حتی می‌تواند از دهه دوم زندگی آغاز شود، هر چند علائم آن ممکن است دیرتر آشکار شوند. شناخت این مکانیسم‌ها، پایه‌ای برای پیشگیری موثر از پیری پوست زودرس است.
|
|
لینک کوتاه این مقاله: https://drmaleki.ir/?p=11956📋
تعداد بازدید از این مطلب: 8437
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
تلفن :03136662224
۰ دیدگاه