علل، علائم و درمان آکنه استروئیدی

آکنه استروئیدی (Steroid Acne) نوعی آکنه است که در اثر استفاده از کورتیکواستروئیدها (کورتون‌ها) به وجود می‌آید؛ این کورتیکواستروئیدها ممکن است به صورت خوراکی، تزریقی یا موضعی استفاده شوند.

شکل 1 آکنه استروئیدی

برخلاف آکنه معمولی که تحت تأثیر هورمون‌ها، تولید چربی و باکتری‌ها ایجاد می‌شود، آکنه استروئیدی مستقیماً به دلیل مصرف استروئیدها بروز کرده و در قسمت‌های مختلف بدن بسته به دوز و نوع استروئید، ظاهر می‌شود.

شکل 2 عوامل موثر بر آکنه معمولی

شکل 3 عوامل موثر بر آکنه استروئیدی

علل آکنه استروئیدی

آکنه استروئیدی عمدتا در اثر مصرف کورتیکواستروئیدها رخ می‌دهد که معمولا برای درمان بیماری‌های التهابی مانند آسم، آرتریت، آلرژی‌ها و اختلالات خودایمنی یا حتی در کشور ما برای سرماخوردگی‌ها نیز ممکن است تجویز ‌شوند (مانند تزریق دگزامتازون). مکانیسم‌های اصلی که استروئیدها باعث ایجاد آکنه می‌شوند عبارت‌اند از:

1. افزایش تولید سبوم: استروئیدها غدد چربی را تحریک کرده و تولید چربی پوست را افزایش می‌دهند که محیط مناسبی برای ایجاد آکنه فراهم می‌کند.
2. واکنش التهابی: استروئیدها می‌توانند باعث تغییر در گردش سلولی پوست و افزایش التهاب شوند که پوست را مستعد آکنه می‌کند.
3. افزایش رشد سلول‌های پوستی: کورتیکواستروئیدها سرعت جایگزینی سلول‌های پوستی را افزایش داده و موجب انسداد منافذ پوست و ایجاد آکنه می‌شوند.

 

شکل 4 علل آکنه استروئیدی

علائم آکنه استروئیدی

آکنه استروئیدی معمولا چند روز تا چند هفته پس از شروع درمان با استروئید ظاهر می‌شود. ویژگی‌های آن شامل موارد زیر است:

• پاپول‌ها و پوسچول‌های یکنواخت: این نوع آکنه به صورت برجستگی‌های قرمز ملتهب یا جوش‌های پر از چرک ظاهر می‌شود که اندازه و شکل مشابهی در مناطق درگیر دارند.
• عدم وجود کومدون‌ها: برخلاف آکنه معمولی، آکنه استروئیدی معمولا جوش‌های سرسیاه یا سرسفید (کومدون) ندارد.
• ناحیه‌های درگیر: بیشتر در قفسه سینه، پشت، گردن و شانه‌ها دیده می‌شود اما ممکن است صورت را نیز درگیر کند.
• ظهور و گسترش سریع: آکنه استروئیدی سریع‌تر از آکنه هورمونی یا باکتریایی ظاهر شده و گسترش می‌یابد.

شکل 5 پاپول و پوسچول‌

 

شکل 6 جوش‌های سرسیاه یا سرسفید (کومدون)

 

تشخیص آکنه استروئیدی

تشخیص این نوع آکنه معمولاً توسط متخصص پوست و بر اساس ظاهر ضایعات و سابقه پزشکی بیمار انجام می‌شود. عوامل کلیدی برای تشخیص عبارت‌اند از:

• سابقه مصرف استروئید: ارتباط بین شروع آکنه و مصرف اخیر استروئید (تزریقی، خوراکی یا موضعی) یک شاخص مهم است.
• ضایعات مشخصه: وجود پاپول‌ها و پوسچول‌های یکنواخت بدون کومدون تشخیص آکنه استروئیدی را تقویت می‌کند.

 

درمان آکنه استروئیدی

 

درمان این نوع آکنه ترکیبی از تغییرات در شیوه زندگی، داروهای تجویزی و در صورت امکان تنظیم درمان با استروئید است:

1. تنظیم مصرف استروئید: در صورت امکان و با مشورت پزشک، کاهش دوز یا جایگزینی دارویی غیر استروئیدی ممکن است به کاهش علائم کمک کند.
2. درمان‌های موضعی:

• بنزوئیل پراکسید: این ماده ضد میکروب به کاهش باکتری‌های پوست کمک می‌کند و در کنترل آکنه مؤثر است.
• رتینوئیدهای موضعی: موادی مانند ترتینوئین یا آداپالن باعث افزایش گردش سلولی، کاهش انسداد منافذ و بهبود آکنه می‌شوند و برای درمان طولانی‌مدت مفید هستند.
• ژل کلیندامایسین یا اریترومایسین: آنتی‌بیوتیک‌های موضعی می‌توانند التهاب را کاهش داده و شدت ضایعات را کم کنند.

 

شکل 7 رتینوئیدهای موضعی

شکل 8 ژل کلیندامایسین یا اریترومایسین

3. درمان‌های خوراکی:

• آنتی‌بیوتیک‌ها: در موارد شدیدتر آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مانند داکسی‌سایکلین یا مینوسایکلین به کنترل رشد باکتری‌ها و کاهش التهاب کمک می‌کنند.
• ایزوترتینوئین: در موارد مقاوم و شدید ایزوترتینوئین ممکن است تجویز شود که نیاز به نظارت دقیق دارد.

4. تغییرات در مراقبت پوستی: استفاده از محصولات ملایم، غیر کومدوژنیک و خودداری از کرم‌های سنگین می‌تواند به کاهش آکنه کمک کند. شوینده‌ها و مرطوب‌کننده‌های فاقد چربی توصیه می‌شوند.
5. اصلاح سبک زندگی و تغذیه: اگرچه نقش تغذیه محدود است اما اجتناب از مواد غذایی با شاخص گلیسمی بالا و لبنیات ممکن است شدت آکنه را در برخی افراد کاهش دهد.

شکل 9 درمان آکنه استروئیدی

پیشگیری از آکنه استروئیدی

پیشگیری از این نوع آکنه همیشه ممکن نیست به‌ ویژه زمانی که استفاده از کورتیکواستروئیدها برای درمان بیماری‌های زمینه‌ای ضروری است. با این حال می‌توان با اقدامات زیر احتمال بروز آن را کاهش داد:

• مشاوره با پزشک: در صورت مستعد بودن به آکنه بیمار باید درباره جایگزین‌های استروئید یا تنظیم دوز آن با پزشک مشورت کند.
• استفاده از محصولات غیرکومدوژنیک: استفاده از محصولات فاقد چربی و غیرکومدوژنیک به ‌ویژه روی صورت می‌تواند از انسداد منافذ جلوگیری کند.
• رعایت یک روتین مراقبتی منظم: مراقبت ملایم و منظم از پوست می‌تواند به حفظ سلامت پوست و کاهش احتمال آکنه کمک کند.

 

نتیجه‌گیری

 

آکنه استروئیدی یک عارضه شایع مصرف کورتیکواستروئیدهاست و ممکن است افرادی را که به این داروها نیاز دارند درگیر کند. شناخت این نوع آکنه، درک علل آن و همکاری با پزشک برای مدیریت آن می‌تواند به کاهش اثرات آن کمک کند. برای بسیاری از بیماران ترکیبی از تغییرات در درمان، استفاده از داروهای موضعی و مراقبت‌های پوستی می‌تواند آکنه استروئیدی را به‌طور مؤثر درمان کرده و سلامت پوست را بازگرداند.

 

رزرو نوبت ویزیت آنلاین دریافت مشاوره رایگان
تعداد بازدید از این مطلب: 13
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن :03136662224