علت و تغییرات ظاهری صورت در این بیماری آکرومگالی (Acromegaly) یک بیماری نادر اما جدی است که به دلیل افزایش بیش از حد هورمون رشد (GH) در بدن رخ می‌دهد. این هورمون به صورت طبیعی توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود و نقش مهمی در رشد بدن دارد اما وقتی ترشح آن بیش از حد شود، بافت‌های بدن از جمله استخوان‌ها، عضلات و اندام‌های نرم صورت شروع به رشد غیرطبیعی می‌کنند. در این مقاله دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو در اصفهان به بررسی علائم، تشخیص و درمان این بیماری می‌پردازند.
در یک پژوهش جالب، پزشکان چهره‌ی یک مرد مبتلا به آکرومگالی را با برادر دوقلوی سالمش مقایسه کردند تا مشخص شود این بیماری دقیقا چه تغییراتی در صورت ایجاد می‌کند. نتایج بررسی:
- در بیمار آکرومگالی، فک پایین بزرگ‌تر و جلوتر از حالت طبیعی بود.
- فک بالا و بینی هم کمی جلوتر آمده بودند، اما تغییرشان کمتر بود.
- قسمت‌هایی مثل پیشانی، لب‌ها و بینی ضخیم‌تر و برجسته‌تر دیده می‌شدند.
علت اصلی این تغییرات، افزایش هورمون رشد و IGF-1 است که باعث تحریک رشد غضروف و استخوان می‌شود. نتیجه
آکرومگالی به‌ویژه روی فک پایین و استخوان‌های صورت اثر می‌گذارد و باعث می‌شود چهره حالت برجسته و متفاوتی پیدا کند. درمان به موقع و کنترل سطح هورمون رشد می‌تواند از پیشرفت این تغییرات جلوگیری کند.
شکل 1 بیمار سمت چپ دارای آکرومگالی و بیمار سمت راست برادر دوقلوی سالم
علت اصلی آکرومگالی
در بیش از ۹۵ درصد موارد، علت این بیماری وجود یک تومور خوش‌خیم در هیپوفیز است که به آن آدنوم هیپوفیز می‌گویند. این تومور باعث می‌شود هیپوفیز مقدار زیادی هورمون رشد ترشح کند. در نتیجه، سطح IGF-1 (فاکتور رشد شبه انسولین) نیز در خون بالا می‌رود و این ماده باعث رشد تدریجی و مداوم بافت‌های بدن می‌شود. تغییرات ظاهری صورت در این بیماری یکی از مهم‌ترین علائم آکرومگالی، تغییر تدریجی چهره است. این تغییرات معمولا در طول چند سال ایجاد می‌شوند و در ابتدا ممکن است بیمار یا اطرافیان متوجه نشوند.
شکل 2 علت آکرومگالی
تغییرات چهره در آکرومگالی
مهم‌ترین تغییرات چهره در آکرومگالی عبارتند از:
- بزرگ شدن فک پایین (پروگناتیسم) فک جلو آمده و باعث می‌شود فاصله بین دندان‌ها زیاد شود و ظاهر چهره خشن‌تر شود.
- افزایش ضخامت استخوان‌های صورت استخوان پیشانی، گونه‌ها و چانه پهن‌تر و برجسته‌تر می‌شوند.
- درشت شدن بینی و لب‌ها بافت نرم صورت رشد می‌کند و فرم طبیعی بینی و لب تغییر می‌یابد.
- بزرگ شدن زبان (ماکروگلوسیا) زبان ضخیم می‌شود، گاهی باعث خر و پف، مشکلات تنفسی یا گفتاری می‌شود.
- درشت و خشن شدن خطوط صورت پوست ضخیم‌تر می‌شود و چهره ظاهر خسته و پیر پیدا می‌کند.
- بزرگ شدن فاصله بین دندان‌ها به دلیل رشد استخوان فک، فاصله میان دندان‌ها بیشتر می‌شود.
- تغییر صدای بیمار بزرگ شدن حنجره و تارهای صوتی باعث بم شدن یا خش‌دار شدن صدا می‌شود.
سایر علائم آکرومگالی علاوه بر تغییرات چهره، آکرومگالی می‌تواند علائم زیر را هم ایجاد کند:
- بزرگ شدن دست‌ها و پاها (تنگ شدن انگشتر و کفش)
- تعریق زیاد و چربی پوست
- سردرد و اختلال دید (به دلیل فشار تومور بر عصب بینایی)
- خستگی، درد مفاصل و خواب‌آلودگی
- افزایش قند خون و فشار خون
روش‌های تشخیص آکرومگالی
تشخیص این بیماری بر پایه‌ی آزمایش خون و تصویربرداری مغز است:
- آزمایش IGF-1: سطح بالای این هورمون نشان‌دهنده‌ی فعالیت بیش از حد GH است.
- تست تحمل گلوکز (OGTT): در افراد سالم، قند باعث کاهش GH می‌شود، اما در آکرومگالی این اتفاق نمی‌افتد.
- MRI مغز: برای تشخیص وجود تومور در غده هیپوفیز
شکل 3 روش‌های تشخیص این بیماری
درمان آکرومگالی
درمان بستگی به علت و شدت بیماری دارد و معمولا شامل موارد زیر است:
- جراحی تومور هیپوفیز (از راه بینی)
- داروهای کنترل‌کننده هورمون رشد مانند Octreotide ،Lanreotide یا Pegvisomant
- رادیوتراپی (اشعه‌درمانی) در صورت باقی ماندن تومور یا بازگشت بیماری با درمان مناسب، بیشتر بیماران می‌توانند زندگی عادی و سالمی داشته باشند و تغییرات ظاهری تا حدی بهبود می‌یابد.
شکل 4 درمان بیماری آکرومگالی
جمع‌بندی
آکرومگالی بیماری‌ای است که به تدریج ظاهر چهره و اندام‌ها را تغییر می‌دهد، اما تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند از عوارض جدی آن جلوگیری کند. در صورت مشاهده‌ی تغییرات غیرعادی در چهره، رشد دست‌ها یا پاها، یا صدای بم و ضخیم، حتما به متخصص غدد مراجعه کنید.
منابع مرتبط
http://www.scielo.edu.uy/pdf/ode/v21n33/en_1688-9339-ode-21-33-81.pdf
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17743-acromegaly
لینک کوتاه این مقاله: https://drmaleki.ir/?p=26607📋
تعداد بازدید از این مطلب: 5
لطفا از عکس‌های قبل و بعد بیماران در گالری تصاویر دیدن فرمایید.
آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)
تلفن :03136662224
۰ دیدگاه